Η οικοδόμηση ενός συνεταιρισμού του ΝΑΤΟ για την ευρύτερη Μέση Ανατολή

Πριν από μια δεκαετία το ΝΑΤΟ δρομολόγησε δύοπρωτοποριακά προγράμματα συνεταιρισμού, τη Σύμπραξη για την Ειρήνη(PfP) για τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και τονΜεσογειακό Διάλογο για τα κράτη της ευρύτερης περιοχής τηςΜεσογείου. Και τα δύο προγράμματα σήμερα πρέπει να επασχεδιαστούνγια να συμπεριλάβουν τις αλλαγές στην Ευρωατλαντική ασφάλεια όπωςείναι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ ή και οι νέες προκλήσεις πουαντιμετωπίζει σήμερα η Συμμαχία. Στην αναζήτηση της μεταρρύθμισηςτου Μεσογειακού Διαλόγου που πιθανά και να διευρυνθεί ώστε νακαλύπτει μεγαλύτερο μέρος της Μέσης Ανατολής, μπορούμε να μάθουμεπολλά από την εμπειρία της PfP.

Σε αντίθεση με τη Σύμπραξη για την Ειρήνη, οΜεσογειακός Διάλογος δεν είχε πολύ μεγάλη επιτυχία. Δεν έπαιξεσημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση της περιοχής ή στο να βοηθήσει καινα προωθήσει την εξέλιξη στα συμμετέχοντα κράτη. Και για αυτόυπάρχουν αρκετοί λόγοι, μεταξύ των οποίων έλλειψη επένδυσης χρόνου,ανθρώπων και χρημάτων, έντονη καχυποψία και άγνοια για το ΝΑΤΟ εκμέρους πολλών κρατών της περιοχής, έλλειψη των μηχανισμών διαλόγουκαι συνεργασίας, πάνω στους οποίους βασίζεται η επιτυχία του ΝΑΤΟκαι της Σύμπραξης για την Ειρήνη, καθώς και ανικανότητα ναδιαχωριστούν τα θέματα της ευρύτερης περιφερειακής ασφάλειας απότην Ισραηλινό-παλαιστινιακή σύγκρουση.

Εκεί όπου πριν από μια δεκαετία η κύριαανησυχία ασφαλείας για το ΝΑΤΟ ήταν η σταθεροποίηση και ομετασχηματισμός της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, σήμερα είναιη αντιμετώπιση προβλημάτων που έρχονται ή διέρχονται μέσα από τακράτη της «Ευρύτερης Μέσης Ανατολής». Αν πρόκειται το ΝΑΤΟ νααντιμετωπίσει τις ανησυχίες για την ασφάλεια των μελών του, θαπρέπει κατά τους επόμενους μήνες και χρόνια να μετακινήσει τοεπίκεντρο της προσοχής του από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη σεαυτήν την περιοχή, και θα πρέπει να εξελιχθεί αναλόγως οΜεσογειακός Διάλογος.

Εάν η διεθνής κοινότητα προσφέρει επαρκείςπόρους για τη σταθεροποίηση του Αφγανιστάν, τότε ο ρόλος του ΝΑΤΟστη Διεθνή Δύναμη Βοηθείας για Ασφάλεια μπορεί να προσφέρει έναμοντέλο που να μπορεί να εφαρμοστεί στο Ιράκ και ακόμη, εν καιρώ,να βοηθήσει στην επίλυση της Ισραηλινό-παλαιστινιακής σύγκρουσης.Το δίλημμα του Ισραήλ είναι ότι όσο πιο στρατιωτικά ισχυρό γίνεται,τόσο λιγότερο ασφαλής αισθάνεται ο ισραηλινός λαός. Ένας «έντιμοςμεσολαβητής», τον οποίο θα εμπιστεύονται και οι δύο πλευρές, που ναμπορεί να βοηθήσει στη διαπραγμάτευση και μετά στην επιβολή ενόςεξελιγμένου πακέτου ασφαλείας είναι πλέον απαραίτητος. Τόσο οιΗνωμένες Πολιτείες όσο και η Ευρώπη δεν μπορούν να παίξουν αυτό τορόλο, καθώς κανένας τους δεν φαίνεται αμερόληπτος. Ωστόσο, όσο καιπαρατραβηγμένο να φαίνεται σήμερα, το ΝΑΤΟ πιθανά είναι ο μοναδικόςθεσμός που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία το συγκεκριμένοπρόβλημα κατά τα προσεχή χρόνια.

Φυσικά, αυτές οι ενδεχόμενες εξελίξεις είναιγεμάτες «εάν», και μάλιστα «εάν» με κεφαλαία γράμματα. Ωστόσο,κοιτώντας πίσω κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, για να μηνυπολογίσει κανείς τα τελευταία 15 χρόνια, ο ρυθμός εξέλιξης τουΝΑΤΟ ξεπέρασε κατά πολύ αυτό που είχε προβλεφθεί την εποχή εκείνη.Ο ρυθμός των γεγονότων παγκοσμίως επιταχύνεται και το ΝΑΤΟ, παράτις ελλείψεις του, είναι ο διεθνής θεσμός ο οποίος αποδείχθηκε ότιείναι ο πλέον ευέλικτος και ικανός να εξελίσσεται για ναανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος ασφαλείας.Και αυτό μάλλον θα συνεχιστεί, και είναι πιθανό να κρύβειπερισσότερες εκπλήξεις η εξέλιξη του ΝΑΤΟ.

Καθώς η Συμμαχία μετακινείται ακόμηπερισσότερο από τον ρόλο ενός παθητικού αμυντικού οργανισμού πουείχε κατά τη διάρκεια του «Ψυχρού Πολέμου» προς την κατεύθυνση ενόςυπερδραστήριου οργανισμού ασφαλείας που απαιτεί η «Καυτή Ειρήνη»του σήμερα, στους Συμμάχους γίνεται ολοένα και πιο έκδηλο ότι ηασφάλειά τους μπορεί να επιτευχθεί μόνον συλλογικά. Ο διαχωρισμόςμεταξύ των «Συμμάχων» και των «Εταίρων» πρέπει να κλείσει γρήγορα.Η ασφάλεια των Συμμάχων μπορεί να διασφαλιστεί μόνον με την στενήσυνεργασία με τους Εταίρους στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη καιστην Ευρύτερη Μέση Ανατολή, όπως και με την μεταξύ τους συνεργασία.Αυτή η τροπή των πραγμάτων είναι που, περισσότερο από κάθε άλλη,καθοδηγεί σήμερα την εξέλιξη του ΝΑΤΟ, και προσφέρει το μεγαλύτεροκίνητρο για να γίνουν τα προγράμματα σύμπραξης πιο ουσιώδη και γιανα ενσωματωθούν καλύτερα στις συνηθισμένες δραστηριότητες τηςΣυμμαχίας.

Εάν πρόκειται να εξελιχθούν οι μηχανισμοίσύμπραξης του ΝΑΤΟ για να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσειςασφαλείας, λογικό θα ήταν η εξέλιξη αυτή να βασίζεται σταχαρακτηριστικά του ΝΑΤΟ που ήταν υπεύθυνα για την επιτυχία του.Κάποιοι πνευματώδεις αστειεύτηκαν κάποτε λέγοντας ότι το ΝΑΤΟαντιπροσωπεύει το σύνθημα «Όχι Δράση, Μόνο Λόγια». Ωστόσο, ακριβώςαυτή η ικανότητα της Συμμαχίας να προσφέρει ένα φόρουμ για διάλογοόπου τα μέλη μπορούν να συζητήσουν τα προβλήματά τους, αντί ναξεσπούν μεταξύ τους, ήταν η βάση της επιτυχίας του. Αυτό ακριβώςέκανε η Σύμπραξη για την Ειρήνη για τα κράτη εκείνα που ήθελαν ναγίνουν μέλη της λέσχης του ΝΑΤΟ, και αυτό απέτυχε να κάνει οΜεσογειακός Διάλογος, παρόλο το όνομά του. Η ανάπτυξη τωνμηχανισμών αυτών για τις διαφορετικές καταστάσεις που αντιμετωπίζεισήμερα η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και η Ευρύτερη Μέση Ανατολήείναι η θεμελιώδης πρόκληση που αντιμετωπίζει τόσο η Σύμπραξη γιατην Ειρήνη όσο και ο Μεσογειακός Διάλογος.

Οι μηχανισμοί του ΝΑΤΟ, τόσο οι επίσημοι όσοκαι οι ανεπίσημοι, για τη δημιουργία μια κοινής κουλτούρας άμυναςκαι ασφάλειας, δεν είναι μόνον η βάση για τον παραδοσιακόraison d’etre (λόγο ύπαρξης) του ΝΑΤΟ - τον όρο τηςσυλλογικής άμυνας - αλλά, όταν εξήχθηκαν στην Κεντρική καιΑνατολική Ευρώπη, αποδείχθηκε ότι είχαν σημαντική επιρροή στηδιαδικασία του εκδημοκρατισμού συνολικά. Ο δημοκρατικός έλεγχος τωνενόπλων δυνάμεων και των δυνάμεων ασφαλείας, οιπολιτικό-στρατιωτικές σχέσεις και η αμυντική μεταρρύθμιση είναιγνωστό σήμερα ότι αποτελούν πολύ πιο σημαντικά στοιχεία τουδημοκρατικού και οικονομικού μετασχηματισμού ενός κράτους από ό,τιαρχικά θεωρήθηκαν. Τα θέματα αυτά συνεχίζουν να αποτελούν μιαπρόκληση για πολλά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων,αλλά έχουν επίσης μεγάλο ενδιαφέρον και για πολλά κράτη τηςΕυρύτερης Μέσης Ανατολής. Η ανάπτυξη των μηχανισμών αυτών και ηεπέκτασή τους σε νέα μέρη του κόσμου θα είναι ένα ουσιώδες στοιχείογια ένα νέο μηχανισμό σύμπραξης του ΝΑΤΟ.

Η ασφάλεια των Συμμάχων μπορεί ναδιασφαλιστεί μόνον με τη στενή συνεργασία με τους Εταίρους στηνΚεντρική και Ανατολική Ευρώπη και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή όπωςκαι με την μεταξύ τους συνεργασία.

Για να οικοδομήσει συνεταιρισμούς ασφαλείαςστην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή,το ΝΑΤΟ χρειάζεται τώρα να αναπτύξει μεγαλύτερη ικανότητα σε αυτότο μέρος του κόσμου και να αυξήσει τους θεσμικούς μηχανισμούς γιασυμμετοχή. Όπως το ΝΑΤΟ έπρεπε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 καιστις αρχές της δεκαετίας του 1990 να αναπτύξει μεγαλύτερη θεσμικήεμπειρία στην Σοβιετική Ένωση και στη συνέχεια στα κράτη που τηδιαδέχθηκαν, έτσι και σήμερα η Συμμαχία χρειάζεται να κάνει το ίδιοπράγμα και για τα κράτη της Βόρειας Αφρικής και της ευρύτερης ΜέσηςΑνατολής. Η Σύμπραξη για την Ειρήνη προσφέρει ένα μοντέλο υπό τημορφή πλαισίου, που είναι απαραίτητο για την υποστήριξη τηςσυμμετοχής, κυρίως γιατί μέχρι σήμερα διέθετε ένα ιδιαίτεραευέλικτο μηχανισμό. Ένα ανάλογο πρόγραμμα για την Μεσόγειο και τηνευρύτερη Μέση Ανατολή χρειάζεται να λάβει υπ’ όψιν του κάποιασυγκεκριμένα περιφερειακά χαρακτηριστικά, μερικά από τα οποία είναιτα ίδια με εκείνα που συναντήσαμε εντός της Κεντρικής καιΑνατολικής Ευρώπης στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ενώ κάποιαχαρακτηριστικά είναι τελείως διαφορετικά.

13. Για παράδειγμα, υπήρχε σχεδόν πλήρηςάγνοια γύρω από την αληθινή φύση του ΝΑΤΟ ανάμεσα στους πληθυσμούςκαι ακόμη και σε ορισμένες κυβερνήσεις της περιοχής. Αυτό είχε ωςαποτέλεσμα να απαιτείται ένα μακροχρόνιο, ευρείας βάσης, πρόγραμμαπληροφόρησης και επικοινωνίας. Κάτι που απαιτεί την ενεργόσυμμετοχή όχι μόνον των κυβερνητικών οργάνων, αλλά και των μηκυβερνητικών οργανώσεων, όπως έγινε και στα κράτη της Κεντρικής καιΑνατολικής Ευρώπης πριν από μια δεκαετία ή και παραπάνω. Αλλά εκείόπου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη η Σύμπραξη για την Ειρήνηθεωρήθηκε κυρίως ως ένα όργανο για την άντληση πληροφοριών και τηνσυμμετοχή εκτός του ΝΑΤΟ, και για να κάνουν το ΝΑΤΟ να επηρεάσει ταπράγματα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, τα κράτη της ΒορείουΑφρικής και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής θέλουν πρωτίστως και πάνωαπό όλα ένα μέσο για να ακουστεί η φωνή τους, και για να επηρεάσουντην λήψη-αποφάσεων των Συμμάχων. Κάτι που είναι καλό γιατί πρέπεινα ακούσουμε και να κατανοήσουμε πριν απαντήσουμε και διατυπώσουμεπολιτικές. Η επιρροή μας στην περιοχή θα είναι άμεσα αναλογική προςτην ετοιμότητά μας για να ακούσουμε και να μάθουμε.

Εντός της περιοχής ως σύνολο, η αστικήκοινωνία είναι λιγότερο αναπτυγμένη από ότι ήταν στο μεγαλύτερομέρος της Ευρώπης, όπως ήταν και η περίπτωση της Κεντρικής καιΑνατολικής Ευρώπης πριν από 15 χρόνια. Αυτό κάνει σημαντική τησυνεργασία των μη-κυβερνητικών οργανώσεων και των πανεπιστημίων,τόσο ως ενός μέσου για να πάει το μήνυμα του ΝΑΤΟ παντού όσο και ωςμέσου που μπορεί να υποβοηθήσει την ανάπτυξη της δημοκρατίας. Σεκάποιες χώρες, όπως η Αλγερία, υπάρχει άμεση και συγκεκριμένηανάγκη για πρόσβαση στην εμπειρία και στην αρτιότητα γνώσεων για τηδημιουργία μιας νέας πολιτικό-στρατιωτικής σχέσης και για τονδημοκρατικό έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων.

Δεδομένου ότι από την αρχή, πολλά κράτη τηςΚεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης επιθυμούσαν να γίνουν μέλη τουΝΑΤΟ και η Σύμπραξη για την Ειρήνη τους προσέφερε τον μηχανισμό γιααυτό το σκοπό, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τα κράτη της ΒορείουΑφρικής και της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Εάν η κοινή γνώμη στακράτη αυτά δει μια νέα πρωτοβουλία ως αναζωογόνηση μιαςστρατιωτικής συμμαχίας, ως ένα εργαλείο για πίεση από τη Δύση ή γιαέλεγχο ή, χειρότερα από όλα, ως ένα όργανο για να δοθεί στο Ισραήλμια πρόωρη προοπτική για την ιδιότητα του μέλους του ΝΑΤΟ, τότε δενθα υπάρξει καμία πρόοδος.

Για αυτό το λόγο, ένας νέος μηχανισμός που θααντικαταστήσει τον Μεσογειακό Διάλογο δεν θα πρέπει νασυμπεριλαμβάνει επίσημα έγγραφα προς υπογραφή, ιδιαιτέρως εάν αυτάπεριέχουν έναν κατάλογο κοινών αρχών και αξιών. Αυτό που χρειάζεταιαρχικά είναι μια σειρά από φόρουμ για τακτικό πολιτικό καιστρατιωτικό διάλογο, καθώς και διάλογο σε θέματα ασφάλειας, που νασυνδυάζεται με ένα πυκνό πλέγμα από προσφορές συνεργασίας σε πολλάεπίπεδα, που να βασίζονται στη δοκιμασμένη αρχή της PfP, την αρχήτης αυτο-διαφοροποίησης. Οι συγκεκριμένες προσφορές και προσκλήσειςθα πρέπει να θεωρούνται συμπληρωματικές, και όχι ανταγωνιστικές,προς εκείνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα πρέπει νααντικατοπτρίζουν αυτό που τα ίδια τα κράτη θέλουν και χρειάζονται.Εάν τα κράτη τις θεωρήσουν «κατευθυνόμενες» προτάσεις, θα τιςαγνοήσουν ευγενικά.

Παράλληλα με ένα πρόγραμμα πληροφόρησης καιδιπλωματικής συνεργασίας, υπάρχει και μια αυξανόμενη προοπτική γιαστρατιωτικά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Εδώ, οι διμερείςσχέσεις μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ και των Εταίρων της Κεντρικής καιΑνατολικής Ευρώπης από την μία πλευρά και των κρατών της Μεσογείουκαι της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής από την άλλη μπορεί να είναιαμοιβαία ωφέλιμες για την ανάπτυξη πολυμερών δεσμών. Όμως ηεμπειρία μας στον τομέα αυτό μας διδάσκει ότι η Συμμαχία πρέπει νααυξήσει την ευαισθησία της για τις ανησυχίες για την περιοχή.Ομάδες δύναμης του ΝΑΤΟ που λειτουργούν στην Μεσόγειο, οι οποίεςέχουν δημιουργηθεί, φυσικά, έχοντας υπ’ όψιν άλλες ανησυχίες,μπορούν ακούσια να εμφανιστούν απειλητικές για τα Βόρειοαφρικανικάκράτη.

Πέρα από τα στρατιωτικά μέτρα και τα μέτραοικοδόμησης εμπιστοσύνης που σχετίζονται με την ασφάλεια, τα οποίαθα είναι τόσο σημαντικά για την περιοχή της Μεσογείου ή τηςΕυρύτερης Μέσης Ανατολής όσο ήταν και για την Κεντρική καιΑνατολική Ευρώπη, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη προοπτική για ένανεπίσημο μηχανισμό ανταλλαγής πληροφοριών. Υπάρχει η ανάγκη για μιανέα διαδικασία Σύμπραξης και Συνεργασίας, που θα γίνει το κέντροενός δικτύου, όπου ο καθένας θα έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει τισυμβαίνει στην περιοχή. Αυτό ίσως μπορεί να γίνει πολύ πιοαποτελεσματικό με την βοήθεια ενός ηλεκτρονικού συστήματος. Δενυπάρχει υποκατάστατο της φυσικής παρουσίας ανθρώπων σε τακτική βάσηγια να συναντώνται και να συνομιλούν, αλλά και η διευρυμένη χρήσητης τηλεδιάσκεψης μπορεί να αυξήσει την επικοινωνία με χαμηλόκόστος.

Καθώς τα «ήπια» θέματα ασφαλείας είναι λιγότερο ευαίσθητα από ταδύσκολα στρατιωτικά στα περισσότερα κράτη της Βορείου Αφρικής καιτης Μέσης Ανατολής, τα πρώτα αποτελούν την πλέον κατάλληλη περιοχήστην οποία μπορεί αρχικά να εμπλακεί το ΝΑΤΟ. Το ΕπιστημονικόΠρόγραμμα του ΝΑΤΟ είναι ένας ιδανικός μηχανισμός για το «σπάσιμοτου πάγου». Το ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας το Επιστημονικό του Πρόγραμμαόπως επίσης και τα άλλα μέσα της Δημόσιας Διπλωματίας, έχει τηδυνατότητα να προκαλέσει το ενδιαφέρον και το διάλογο στην περιοχήμε αντικείμενο τα νέα ζητήματα ασφαλείας που δημιουργεί μια κοινήαπειλή. Υπό την αιγίδα των επιστημονικών και πληροφοριακώνπρογραμμάτων, οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ θα μπορούν να επισκεφθούνπερισσότερο τις περιοχές και να επεκτείνουν επίσης τη δική τουςεπιδεξιότητα. Όπως συνέβη και στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπηστις αρχές της δεκαετίας του 1990, μπορούμε να αναμένουμε ότι οιπρωτοβουλίες του ΝΑΤΟ με τα προγράμματα αυτά θα υποκινήσουν τηδιμερή συνεργασία ακαδημαϊκών ιδρυμάτων στα Συμμαχικά κράτη. Μιατέτοια συμμετοχή θα οδηγήσει γρήγορα στην άκρως αναγκαία ανάπτυξητων «think tanks» στην περιοχή, με τα οποία μπορούν ναλειτουργήσουν τα συνεργατικά προγράμματα. Στις παρούσεςκαταστάσεις, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και τα πανεπιστήμια σταΣυμμαχικά κράτη γνωρίζουν την ανάγκη να εστιάσουν εκ νέου τηνπροσοχή τους σε αυτό το μέρος του κόσμου, το οποίο μπορεί να έχειπαραμεληθεί. Εδώ μια μέτρια πρωτοβουλία από το ΝΑΤΟ μπορεί ναπροκαλέσει ένα χείμαρρο από θετική Δυτική συμμετοχή, όπως συνέβηστην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Ένα σημαντικό στοιχείο μιαςτέτοιας εστίασης, το οποίο συχνά υποτιμάται, είναι το έργο που ηΚοινοβουλευτική Συνέλευση του ΝΑΤΟ (ΝΡΑ) μπορεί να πραγματοποιήσειμε τους περιφερειακούς συμμετέχοντες. Παρότι η ΝΡΑ είναιδιαφορετικό σώμα από το ΝΑΤΟ, τα προγράμματά της είναι χρήσιμα γιατην υποστήριξη των σκοπών της Συμμαχίας και για την συμπλήρωση τηςδιπλωματικής και στρατιωτικής δραστηριότητας. Συχνά η ΝΡΑ μπορεί ναπάει εκεί όπου η γραφειοκρατία του ΝΑΤΟ βρίσκει ότι είναι δύσκολονα προχωρήσει και οι κοινοβουλευτικοί συχνά βρίσκουν ότι είναι πιοεύκολο να συνομιλούν μεταξύ τους παρά με κυβερνήσεις. Ένα καλόπαράδειγμα είναι ο κοινοβουλευτικός διάλογος που λαμβάνει χώρασήμερα στον Καύκασο παρ’ όλες τις περιφερειακές εντάσεις. Έναςπαρόμοιος διάλογος μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των σχέσεωνμεταξύ ορισμένων κρατών της Βορείου Αφρικής.

Κάνοντας το σωστό διαχωρισμό

Η πλέον σημαντική σκέψη για ναγίνει η σύμπραξη και η συνεργασία στην περιοχή αυτή επιτυχής είναινα είμαστε σε θέση να χωρίσουμε την περιοχή, επισήμως καιανεπισήμως, για να δουλέψουμε σε υπο-περιφερειακούς τομείς. Πάνωαπό όλα, το θέμα του Ισραηλινο-παλαιστινιακού προβλήματος πρέπει ναδιαχωριστεί από το θέμα των σχέσεων του ΝΑΤΟ με τα Βορειοαφρικανικάκράτη. Πολλά κράτη της περιοχής έχουν και αυτά σοβαρές εντάσεις μετους γείτονες τους. Για τους λόγους αυτούς, είναι πιθανόν ησυνεργασία με το ΝΑΤΟ να αναπτυχθεί αρχικά σε διμερές επίπεδο καισε δεύτερη φάση μόνον σε ένα υπο-περιφερειακό συλλογικόφόρουμ.

Μια περαιτέρω σκέψη είναι ότι τα νέαπροβλήματα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου και του κυρίου θέματοςτης τρομοκρατίας, απασχολούν σήμερα κράτη που βρίσκονται πολύ πιομακριά από τα υπάρχοντα μέλη της PfP ή του Μεσογειακού Διαλόγου,συμπεριλαμβανομένου του Πακιστάν και της Ινδονησίας. Οι νέοιμηχανισμοί θα πρέπει να είναι ικανοί να ενθαρρύνουν το διάλογο μετα άλλα κράτη που έχουν παρόμοια προβλήματα. Ούτως ή άλλως ο ρόλοςτου ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν επιτάσσει τις πολιτικές επαφές με κράτη πουβρίσκονται μακριά. Ένας ανώδυνος και άμεσος μηχανισμός για τονσκοπό αυτό θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα, να ανοίξουν ταΕπιστημονικά Εργαστήρια του ΝΑΤΟ σε συμμετέχοντες από εκείνα τακράτη. Επί του παρόντος, μόνο κάτοικοι από τα κράτη της PfP και τουΜεσογειακού Διαλόγου δικαιούνται να προσκληθούν σε αυτές τιςδραστηριότητες.

Σε ένα τομέα ιδιαιτέρως είναι σημαντικό νααξιοποιηθεί η εμπειρία από την ανάπτυξη της Σύμπραξης για τηνΕιρήνη. Η ιδιότητα του μέλους της PfP αρχικά προσφέρθηκε σε όλα τακράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και στην πρώην ΣοβιετικήΈνωση χωρίς εξάρτηση. Στη συνέχεια, σε κράτη που επιδιώκουν ναγίνουν μέλη της Σύμπραξης για την Ειρήνη, γιατί τη θεωρούν ως έναδρόμο για να ενταχθούν και πάλι στη Δυτική κοινωνία, όπως είναι ηΣερβία και το Μαυροβούνιο, επιβλήθηκε ένας όρος εκδημοκρατισμού καικαλής διακυβέρνησης. Και ενώ μπορεί να συζητηθεί η αξία αυτού τουόρου, ένα πράγμα είναι σίγουρο. Είναι ουσιώδες ότι ένα νέοπρόγραμμα για σύμπραξη και συνεργασία με την Βόρειο Αφρική και τηνΕυρύτερη Μέση Ανατολή δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν τέτοιοόρο. Τα κράτη της περιοχής θα διαλέξουν διαφορετικά μονοπάτια προςτην κατεύθυνση της δημοκρατίας και του εκσυγχρονισμού, και θαπροχωρήσουν με διαφορετικές ταχύτητες. Θα δυσφορήσουν με οτιδήποτεφαίνεται ενδοτικό και πολιτιστικά ιμπεριαλιστικό. Το πολιτισμικόάνοιγμα μεταξύ της Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής από την μίαπλευρά και της Βόρειας Αφρικής και της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής απότην άλλη είναι μεγαλύτερο σήμερα από ότι ήταν μεταξύ της Ανατολήςκαι της Δύσης μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Θα βοηθήσουν πιοαποτελεσματικά οι προσπάθειες για το κλείσιμο του ανοίγματος αυτού,αν προσφερθεί η συνεργασία ευγενικά και με ευαισθησία.

Παρότι η τρομοκρατία είναι μια μεγάλη απειλήγια τα κράτη της Μέσης Ανατολής όπως είναι και για την Ευρώπη καιτην Βόρειο Αμερική και η συνεργασία σε αυτό το θέμα έχει τεράστιασημασία, οι αντιπρόσωποι από τα κράτη αυτά βαρέθηκαν να συμμετέχουνσε συνεδριάσεις όπου όλες οι συνομιλίες ξεκινούν συνδέοντας τοναραβικό κόσμο με την απειλή της τρομοκρατίας. Οι συζητήσεις αυτέςθα προχωρήσουν, αν κάνουμε πιο μετριοπαθή την προσέγγισήμας.

27. Το στοιχείο της Σύμπραξης για την Ειρήνηπου αναμφίβολα είχε την μεγαλύτερη επίδραση ήταν η δημιουργίαεπισήμων αντιπροσωπειών στην έδρα του ΝΑΤΟ. Η προσφορά χώρου γιατους αντιπροσώπους από τα κράτη της PfP και η ενθάρρυνση προς τακράτη αυτά για να στείλουν σοβαρές πολιτικές και στρατιωτικέςδυνάμεις να υπηρετήσουν στην έδρα του ΝΑΤΟ δημιούργησε μια ορμή γιααλλαγή, η οποία είχε αμέσως ισχυρή επίδραση σε όλα τα κράτη εκείναπου άρπαξαν την ευκαιρία. Το μέτρο αυτό θα είναι εκείνο το οποίο,πάνω από όλα τα άλλα, θα συνεισφέρει στην οικοδόμηση πραγματικούδιαλόγου και συνεργασίας με τα κράτη της Μεσογείου και τηςευρύτερης Μέσης Ανατολής.

Από τη στιγμή που μια τέτοια αντιπροσωπείααναλάβει καθήκοντα, όλες οι διαφορετικές δραστηριότητες πουεξελίχθηκαν εντός της Σύμπραξης για την Ειρήνη θα μπορούν νααναπτυχθούν και για τις περιοχές εκείνες. Η ανάπτυξη μιας ομάδαςαπό εθνικούς αντιπροσώπους που κατανοούν το ΝΑΤΟ και η οποία μπορείνα αρχίσει να μεταδίδει αυτό που κατανοούν οι ηγεσίες των χωρώναυτών, κάνει δυνατή τη συμμετοχή με ένα τρόπο που τίποτα άλλο δενμπορεί να πετύχει. Όλα τα προγράμματα που είναι ανοικτά στα κράτητης PfP γίνονται άμεσα προσπελάσιμα. Η διπλωματική συνεργασίαγίνεται πιο αποτελεσματική. Και πιο σημαντικό απ’ όλα, είναι ηπαρουσία μιας ικανοποιητικής σε μέγεθος αντιπροσωπίας η οποίαανοίγει τα ανεπίσημα κανάλια επικοινωνίας. Το μεγαλύτερο μέρος τουπραγματικού έργου του ΝΑΤΟ για την εξομάλυνση των συγκρούσεων καιτην εξουδετέρωση των τριβών γίνεται αυτοπροσώπως από διπλωμάτεςμεσαίου επιπέδου και από αξιωματικούς στα μπαρ, στα εστιατόρια ήστους διαδρόμους της έδρας του ΝΑΤΟ. Πράγματι, το γεγονός ότι όλεςοι εθνικές αποστολές και αντιπροσωπίες, στρατιωτικές και μη,ευρίσκονται στον ίδιο χώρο είναι αυτό που κάνει το ΝΑΤΟ μοναδικό. Ηευχάριστη αυτή ατμόσφαιρα που δημιουργείται επιτρέπει στηνπραγματική διπλωματία να ανθίσει. Αυτό το προνόμιο είναι απαραίτητονα το επεκτείνουμε και στους συναδέλφους μας από την Μέση Ανατολήκαι την Μεσόγειο.

Καθώς η Σύμπραξη για την Ειρήνη θααναδιοργανώνεται και θα επαναχαρακτηρίζεται, θα υπάρχει σχεδόναναπόφευκτα ένας μεγαλύτερος βαθμός συνεργασίας μεταξύ αυτής καιτων νέων μηχανισμών για διάλογο και συνεργασία με την Βόρειο Αφρικήκαι την Μέση Ανατολή. Επομένως, ίσως η καλύτερη λύση θα ήταν ναυπάρχει ένα πρόγραμμα, υπό τη μορφή μιας κοινής ομπρέλας, που θακαλύπτει όλες τις πλευρές της σύμπραξης, τόσο τη Σύμπραξη για τηνΕιρήνη όσο και τον Μεσογειακό Διάλογο, κάτω από το οποίο θαμπορούσε να υπάρχει και ένας μεγαλύτερος διαχωρισμός μεταξύ τωνπεριοχών, καθώς και μεταξύ των μερών του συνόλου: μια «Σύμπραξη γιαΣυνεργασία» η οποία θα συμπεριλαμβάνει την Κεντρική και ΑνατολικήΕυρώπη, την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και την ευρύτερη ΜέσηΑνατολή.

Ο Chris Donnelly είναι senior fellow στηνΑμυντική Ακαδημία της Βρετανίας, που εδρεύει στο Shrivenham τηςΒρετανίας, και διετέλεσε ειδικός σύμβουλος για θέματα Κεντρικής καιΑνατολικής Ευρώπης σε τέσσερις Γενικούς Γραμματείς του ΝΑΤΟ, μεταξύτου 1989 και του 2003.

* Η Τουρκία αναγνωρίζει τη Δημοκρατία της Μακεδονίας με το συνταγματικό της όνομα.