Διάλογος

Ο Will Marshall είναι διευθυντής του Progressive Policy Instituteτης Ουάσιγκτον.

Ο Peter Rudolf είναι αναλυτής στο Stiftung Wissenschaft undPolitik, που εδρεύει στο Βερολίνο και εξειδικεύεται στιςδιατλαντικές σχέσεις.

Αγαπητέ Peter,

Από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ηςΣεπτεμβρίου και μετά, η άποψη στις Ηνωμένες Πολιτείες στρέφεταιπερισσότερο γύρω από την πρόταση ότι η Ευρύτερη Μέση Ανατολή είναιγια τον 21ο αιώνα ότι ήταν η Ευρώπη για τον 20ο αιώνα – το κύριοχωνευτήρι της σύγκρουσης του κόσμου.

Φυσικά υπάρχουν και άλλα καυτά σημεία· ηΒόρειος Κορέα προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Αλλά η Ευρύτερη ΜέσηΑνατολή, που εκτείνεται από το Μαρόκο έως το Πακιστάν, είναι μεμεγάλη διαφορά το πλέον πιθανό επίκεντρο των κινδύνων που φοβόμαστεπερισσότερο σήμερα: της μηδενιστικής τρομοκρατίας, των όπλωνμαζικής καταστροφής, των αχρείων δικτατόρων και των αποτυχημένωνκρατών.

Φαίνεται ότι η άποψη αυτή κερδίζει έδαφος.Για παράδειγμα, στη Σύνοδο, που είχε ως αντικείμενο την ΠολιτικήΑσφάλειας και έγινε στο Μόναχο τον περασμένο Φεβρουάριο, ο JoschkaFischer περιέγραψε την Μέση Ανατολή ως «το επίκεντρο τηςμεγαλύτερης απειλής για την περιφερειακή και την παγκόσμια ασφάλειαστην αφετηρία του αιώνα αυτού: της καταστροφικής τρομοκρατίας τουιερού πολέμου (jihadist terrorism) με την ολοκληρωτική τηςιδεολογία».

Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αφοσιωθεί εκ νέου στηνυπεράσπιση των κοινών μας συμφερόντων ασφαλείας και τωνφιλελεύθερων αξιών μας απέναντι στον νέο ολοκληρωτισμό πουαναπτύσσεται στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή

Αν οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοιπράγματι κινούνται προς την κατεύθυνση ενός κοινού προσδιορισμούτων νέων απειλών που αντιμετωπίζουμε, αυτό που ακολουθεί είναι ότιτο ΝΑΤΟ, ο θεσμικός ακρογωνιαίος λίθος της διατλαντικής Συμμαχίας,θα πρέπει να αποκτήσει νέον προσανατολισμό για να αντιμετωπίσει μεεπιτυχία τις απειλές αυτές.

Ποια είναι η εναλλακτική λύση; Η Συμμαχίαβρίσκεται σε θολό τοπίο από τότε που κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση.Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι το πρόσχημα μιας δραστηριότητας μεστόχο, όμως περισσότερο είχε να κάνει με την εδραίωση των κερδώντης Δύσης από τον Ψυχρό Πόλεμο, παρά με τον προσδιορισμό μιας νέαςαποστολής για τη Συμμαχία. Η ερώτηση παραμένει, γιατί υπάρχει τοΝΑΤΟ; Ειδικά μετά την ρήξη πάνω στο Ιράκ, οι διατλαντικοίσυνέταιροι καλά θα κάνουν να συμφωνήσουν πάνω σε μια απάντηση, καιμάλιστα σύντομα, γιατί διαφορετικά θα βρεθούν να ακολουθούνδιαφορετικά μονοπάτια χωρίς τίποτε να μπορεί να τουςσυγκρατήσει.

Νομίζω ότι η απάντηση είναι αρκετά σαφής:το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αφοσιωθεί εκ νέου στην υπεράσπιση των κοινώνμας συμφερόντων ασφαλείας και των φιλελεύθερων αξιών μας απέναντιστον νέο ολοκληρωτισμό που αναπτύσσεται στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή.Αυτή δεν είναι αποκλειστικά μια στρατιωτική πρόκληση. Σε βάθοςχρόνου, η επιτυχία απαιτεί την αλλαγή των συνθηκών – της άγριαςπολιτικής καταπίεσης, της οικονομικής αποτελμάτωσης και τωνδιάχυτων φόβων για πολιτιστική παρακμή – που ανατρέφουν τονφανατισμό και την βία στην περιοχή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο οΠρόεδρος George W. Bush όσο και ο Γερουσιαστής John Kerry, οΔημοκρατικός υποψήφιος για τον Λευκό Οίκο, ζήτησαν μια ευρείαστρατηγική για τον εκσυγχρονισμό της περιοχής, μέσω του εκτεταμένουεμπορίου, της αυξημένης βοήθειας που συνδέεται με μεταρρυθμίσειςστη διακυβέρνηση και την σθεναρή υποστήριξη των ανθρωπίνωνδικαιωμάτων, με το κράτος δικαίου και τις ανεξάρτητες πολιτικέςομάδες. Ο Fischer ονομάζει την στρατηγική αυτή «θετικήπαγκοσμιοποίηση», όμως ισοδυναμεί με το ίδιο πράγμα.

Εάν όμως η στρατιωτική δύναμη από μόνη τηςδεν μπορεί να κατατροπώσει την νέα ολοκληρωτική απειλή, τότε ούτε ηνίκη είναι πιθανή χωρίς την αξιόπιστη απειλή της δύναμης. Στο κάτωκάτω, η al Qaida έχει ήδη επιτεθεί σε τρεις Συμμάχους τουΝΑΤΟ: την Ισπανία και την Τουρκία, όπως επίσης και τις ΗνωμένεςΠολιτείες. Για να υπερασπιστούμε τη «διατλαντική πατρίδα» εναντίονπεραιτέρω τρομοκρατικών επιθέσεων, το ΝΑΤΟ πρέπει να αναπτύξει τηνικανότητα του να εντοπίζει και να αποδιοργανώνει τουςτρομοκρατικούς πυρήνες και να αποστερεί από τους τρομοκράτες τουςασφαλείς παραδείσους. Φυσικά αυτή είναι η δικαιολογία για τηνεπέμβαση του ΝΑΤΟ στο μακρινό Αφγανιστάν.

Στην πραγματικότητα, με την οργάνωση τηςΔιεθνούς Δύναμης Βοηθείας για Ασφάλεια (ISAF) στην Καμπούλ πουαπαριθμεί 6.500 άνδρες, το ΝΑΤΟ πέρασε ήδη τον Ρουβίκωνα και άρχισεήδη τον στρατηγικό της επαναπροσανατολισμό προς την κατεύθυνση τηςΕυρύτερης Μέσης Ανατολής. Σήμερα η πρόκληση είναι να γίνει το ΝΑΤΟένας πιο δυναμικός και αποτελεσματικός ειρηνοποιός. Αυτό σημαίνειότι θα πρέπει να μετακινηθεί από την πρωτεύουσα, να αφοπλίσει τουςοπλαρχηγούς και τις πολιτοφυλακές και να φέρει όλους κάτω από τηνεξουσία της κεντρικής κυβέρνησης, και να συνεργαστεί πιο στενά μετους 10.000 Αμερικανούς που πολεμούν τα απομεινάρια των Ταλιμπάνκαι της al-Qaida κατά μήκος των συνόρων τουΠακιστάν.

Όπως οι Ηνωμένες πολιτείες δεν μπορούν νααποτύχουν στο Ιράκ, έτσι και το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να αποτύχει στοΑφγανιστάν. Είναι θεμελιώδες οι Ευρωπαίοι συνεταίροι μας ναενισχύσουν την ISAF με περισσότερα στρατεύματα και εξοπλισμό και νααρχίσουν να διευρύνουν την ασφάλεια και την σταθερότητα σε άλλαμέρη της χώρας, ειδικά στις ανήσυχες περιοχές της Pathan στα νότια.Ουσιαστικά, το Αφγανιστάν μπορεί να είναι ο καταλύτης πουχρειάζεται η Ευρώπη για να επιταχύνει την ανάπτυξη της δικής τηςνέας Δύναμης Ταχείας Ανάπτυξης όπως επίσης και να αναπτύξει τηνικανότητα της μεταφοράς και της διοικητικής μέριμνας που είναιαπαραίτητες για την προβολή δύναμης σε μακρινέςαποστάσεις.

Ένα καλύτερα επικεντρωμένο και εξοπλισμένοΝΑΤΟ θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει μια πιο σθεναρή διεθνήδιπλωματία που έχει ως σκοπό να σταματήσει την εξάπλωση των όπλωνμαζικής καταστροφής (WMD) στην περιοχή. Θα είχε επιτύχει η Ευρώπηνα κάνει το Ιράν να ανοίξει τα πυρηνικά της προγράμματα για διεθνήεπιθεώρηση χωρίς την έντονη επίδειξη της Αμερικανικής στρατιωτικήςδύναμης στη διπλανή πόρτα; Φαίνεται μάλλον απίθανο. Το ίδιο ισχύεικαι για την απόφαση της Λιβύης για την αποκήρυξη των όπλων μαζικήςκαταστροφής και για τα καθυστερημένα σκληρά μέτρα του Πακιστάν γιατο πυρηνικό παζάρι του A.Q. Khan. Αλλά πέρα από την βελτίωση τηςικανότητάς του να προβάλει δύναμη στην περιοχή, το ΝΑΤΟ θα πρέπεινα επεξεργαστεί διευθετήσεις με κράτη της περιοχής, που θα πρέπεινα διαμορφωθούν πάνω στο πρόγραμμα της Σύμπραξης για την Ειρήνη γιατα κράτη του πρώην σοβιετικού συνασπισμού, που θα σκοπεύουν στηνπροώθηση της συνεργασίας για ασφάλεια, τη διαφάνεια και τα μέτραοικοδόμησης εμπιστοσύνης σε ολόκληρη την περιοχή. Και ναι, το ΝΑΤΟθα πρέπει να αναπτύξει τις ικανότητες που θα του επιτρέψουν νακτυπά αποτρεπτικά σε πυρηνικές εγκαταστάσεις στα κράτη εκείνα πουπεριφρονούν τις διεθνείς νόρμες για τη μη διασπορά.

Επιπροσθέτως, δεν είναι αδιανόητο ότι θαμπορούσε το ΝΑΤΟ να έχει έναν πιο ενεργό ρόλο στον περιορισμό τωνσυγκρούσεων και στην ενίσχυση των πολιτικών διευθετήσεων στηνπεριοχή. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να ενισχύσει τις προσπάθειεςγια να σταματήσει την πολιτική διαμάχη στο Σουδάν τοποθετώνταςδυνάμεις στα νότια για την προστασία των μη Αράβων από την σφαγή.Θα μπορούσε να προσφέρει τις εγγυήσεις ασφαλείας για ναδιευκολύνει, μετά από διαπραγμάτευση, μια λύση δύο κρατών στηνΙσραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Ένα νέο Παλαιστινιακό κράτος θαχρειαζόταν βοήθεια στον αφοπλισμό της Χαμάς και των άλλωντρομοκρατικών ομάδων, ενώ την ίδια στιγμή το Ισραήλ θα χρειαζότανεξασφάλιση ότι δεν θα έπρεπε να σηκώνει από μόνο του το βάρος τηςπροστασίας των πολιτών του. Το γεγονός ότι ο Γενικός Γραμματέας τουΝΑΤΟ Jaap de Hoop Scheffer είναι ανοικτός σε μια αποστολή του ΝΑΤΟστο Ιράκ προοιωνίζει καλά τόσο την ενίσχυση μιας νέας ιρακινήςκυβέρνησης όσο και για την ανοικοδόμηση της ενότητας τηςΣυμμαχίας.

Φυσικά, όλα αυτά θα απαιτούσαν δραματικέςαλλαγές στους ευρωπαϊκούς στρατιωτικούς προϋπολογισμούς, στη δομήλήψης αποφάσεων ενός διευρυμένου ΝΑΤΟ, και, πάνω από όλα, στηθεώρηση των πραγμάτων από τους ίδιους τους Ευρωπαίους. Εκεί όπου ηασφάλεια στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου σήμαινε την αποτροπή μιαςσοβιετικής επίθεσης εναντίον της Δυτικής Ευρώπης, η ασφάλεια στηνεποχή του τρόμου και του ιερού πολέμου (jihad) απαιτεί μιαπιο ενεργή και αποτρεπτική προσέγγιση. Είναι έτοιμοι οι Ευρωπαίοινα ανταλλάξουν τους παρόντες κινδύνους με την μελλοντική ασφάλεια;Δεν το γνωρίζω, αλλά ελπίζω ότι θα αναλογιστούν την σημαντικήεμπειρία που πήραν οι Αμερικανοί από την 11η Σεπτεμβρίου: το νααγνοείς τις απειλές που συγκεντρώνονται είναι κάτι που δεν σε κάνειασφαλέστερο.

Δικός σου,

Will

Αγαπητέ Will,

Μπορεί να ακουστώ σαν παλιομοδίτικος«ρεαλιστής», όμως πιστεύω ότι η διαχείριση των σχέσεων των μεγάλωνδυνάμεων παραμένει η βασική διεθνής πρόκληση. Αν υπάρχει μιαπεριοχή όπου ενδεχομένως μια σύγκρουση μεγάλων δυνάμεων μπορεί νακλιμακωθεί σε (πυρηνικό) πόλεμο αυτή είναι η Ανατολική Ασία. Ηάνοδος της Κίνας σίγουρα θα δημιουργήσει δύσκολα προβλήματα τόσοστους Αμερικανούς ηγέτες όσο και στους Ευρωπαίους ομολόγους τους.Δεν θέλω να υποβαθμίσω το γεγονός ότι σήμερα η Ισλαμική τρομοκρατίαδημιουργεί την πλέον σοβαρή διεθνή απειλή. Το μόνο που θέλω είναινα αμφισβητήσω την εικασία ότι η Ευρύτερη Μέση Ανατολή μπορεί ναείναι για τον 21ο αιώνα αυτό που ήταν η Ευρώπη και η Ασία στον 20οαιώνα.

Από την άλλη πλευρά, έχω επηρεαστείυπερβολικά από τις φιλελεύθερες διεθνείς σχέσεις που τείνουν ναπιστέψουν ότι το ΝΑΤΟ θα διαλυθεί αναπόφευκτα ως θεσμός ασφαλείας,εκτός και αν έχει μια κύρια αποστολή σχετική με την αντιμετώπισητων κοινών απειλών. Μια τέτοια εξέλιξη, την οποία φαίνεται ότιπεριμένεις, θα συνεπαγόταν μια εκτεταμένη αλλαγή στις στρατηγικέςπροτιμήσεις των κυριοτέρων μελών του ΝΑΤΟ. Μια τόσο δραματικήαλλαγή στους εγχώριους συνασπισμούς και τις ιδέες που ευνοούν τηδιατήρηση του ΝΑΤΟ ως ενός θεσμού ασφαλείας με πολλαπλέςλειτουργίες σίγουρα θα καταστεί δυνατή μόνον, όταν το κόστος τηςιδιότητας του μέλους του ΝΑΤΟ γίνει απαράδεκτα υψηλό. Ίσως θαέπρεπε να ανησυχούμε περισσότερο για την υπερ-ανάπτυξη τηςΣυμμαχίας παρά για την απουσία μιας ενοποιητικής αποστολής και ενόςνέου κυρίου μετώπου.

Ναι, υπάρχει μια κοινή απειλή. Ωστόσο,αφήνοντας κατά μέρος την πολιτική ρητορεία, είναι μια απειλή πουέχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για τις Ηνωμένες Πολιτείες ως μια«Μεσανατολική δύναμη» παρά για την Ευρώπη. Και αφού ελέχθη αυτό, ηαπειλή που δημιουργεί η ισλαμική τρομοκρατία δεν είναι, όπωςτόνισες, μια αποκλειστικά στρατιωτική πρόκληση. Πράγματι, θαμπορούσα να ισχυριστώ ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι πρωτίστωςμια στρατιωτική πρόκληση. Το πραγματικό ερώτημα για μένα είναι:ποια λειτουργική συνεισφορά μπορεί να κάνει το ΝΑΤΟ σε μια ευρείαστρατηγική για την αντιμετώπιση των απειλών από τους διεθνείςισλαμιστές τρομοκράτες όπως επίσης και για την αντιμετώπιση τηςεξάπλωσης των πυρηνικών όπλων; Μια τόσο ευρεία στρατηγική θα πρέπεινα αποφύγει την συγκέντρωση διαφορετικών προκλήσεων και κινδύνων σεμια μονολιθική απειλή, όπως εμφανίζεται να είναι η κατάσταση στηναντιπαράθεση των απόψεων της τωρινής εξωτερικής πολιτικής τωνΗΠΑ.

Η εστίαση πάνω στην Ευρύτερη Μέση Ανατολήδεν θα πρέπει να ιδωθεί ως θεραπεία για τη Συμμαχία. Λόγω τηςαπουσίας μιας σοβαρής ανάλυσης για την εμπλοκή στην Ευρύτερη ΜέσηΑνατολή –μιας που βασίζεται πάνω σε στρατηγικές προτεραιότητες καιπου λαμβάνει υπ’ όψη της τους περιορισμένους πόρους και τιςδυνατότητες – ο μακρύς κατάλογος σου με τα θέματα που πιθανώς νααναμιχθεί η Συμμαχία μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε υπερ-ανάπτυξη. ΤοΝΑΤΟ εξακολουθεί να είναι ένας πολύ σημαντικός θεσμός για ναδιακινδυνευτεί η ύπαρξή του από μια υπερβολικά φιλόδοξη καιδαπανηρή εμπλοκή στην Μέση Ανατολή.

Θα έπρεπε να ανησυχούμε περισσότερο για απότην υπερ-ανάπτυξη της Συμμαχίας, παρά για την απουσία μιαςενοποιητικής αποστολής και ενός νέου κυρίουμετώπου

Έχει γίνει σχεδόν κλισέ το να λέμε ότι ηΔύση δεν αντέχει να αποτύχει στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Όμως θαπρέπει να είμαστε προσεκτικοί εάν διακινδυνεύεται το κύρος και τηναξιοπιστία του ΝΑΤΟ. Τι θα σημαίνει η αποτυχία; Φυσικά και τοεπιθυμητό είναι και τα δύο κράτη να αναπτυχθούν σε σταθερέςδημοκρατίες. Όμως αυτό δεν μπορεί να είναι το μέτρο για το μέτρηματης επιτυχίας και της αποτυχίας σε ό,τι έχει να κάνει με μια«στρατηγική εξόδου». Το να αποφευχθεί να αποσυντεθεί και πάλι τοΑφγανιστάν και να γίνει ένας παράδεισος για τη διεθνή τρομοκρατίαείναι ένας πιο περιορισμένος και ρεαλιστικός σκοπός. Οι πόροι είναιπεριορισμένοι όπως περιορισμένη είναι και η ετοιμότητα γιαεπιβάρυνση με δαπάνες –ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επίσημηρητορική και οι πραγματικές πολιτικές δεν ταιριάζουν. Οι πράξειςμιλούν πιο δυνατά από τα λόγια όταν έρχεται η ώρα για την αποτίμησηζωτικών συμφερόντων. Λίγα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ απολαμβάνουν την ιδέατου να τα βάλουν με τους οπλαρχηγούς σε όλη την χώρα, κάτι το οποίοπροφανώς αναμένεις από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις τηςΣυμμαχίας.

Έχεις δίκιο να λες ότι το όραμα σου απαιτεί«δραματικές αλλαγές» στην ευρωπαϊκή πλευρά, συμπεριλαμβάνοντας σεαυτές τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς και μιαδιαφορετική στρατηγική θεώρηση. Και όμως οι αλλαγές αυτές δεν είναιπιο κατάλληλες από την αλλαγή που απαιτείται από την πλευρά των ΗΠΑκαι την οποία λησμόνησες να αναφέρεις: την προθυμία νααντιμετωπιστούν τα ευρωπαϊκά κράτη κάπως καλύτερα από έναν κατώτεροσυνέταιρο, του οποίου η μοναδική επιλογή είναι να προσδεθεί στοάρμα της εξουσίας των ΗΠΑ, ειδάλλως να διακινδυνεύσει μια σύγκρουσημε έναν κυρίαρχο συνέταιρο. Είναι σαφείς οι λόγοι για τους οποίουςοι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πρόθυμες να μοιραστούν το βάρος του ναείναι μια Μεσανατολική δύναμη. Όμως το μοίρασμα των βαρών μεταξύτων Συμμάχων περιλαμβάνει και κοινή λήψη αποφάσεων. Και ενώ μπορείο τόνος της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ να γίνει πιο επιδεκτικόςκάτω από ένα διαφορετικό πρόεδρο, η αποδοχή της μεγαλύτερηςευρωπαϊκής ευθύνης στη Μέση Ανατολή δεν θα έρθει εύκολα στηνΟυάσιγκτον ασχέτως του ποιος ευρίσκεται στο ΛευκόΟίκο.

Μπορεί δε σε κάποια στιγμή να είναιαναγκαία τα προληπτικά κτυπήματα «σε πυρηνικές εγκαταστάσεις στακράτη εκείνα που περιφρονούν τις διεθνείς νόρμες». Αλλά θα είναιοποιοσδήποτε Αμερικανός πρόεδρος πρόθυμος να προσπαθήσει και ναοικοδομήσει συναίνεση εντός του ΝΑΤΟ για μια τέτοια πολιτική; Ηνομιμοποίηση του ΝΑΤΟ για μια τέτοια πολιτική αναμφίβολα είναι ένασημαντικό πολιτικό κίνητρο για να προχωρήσει κανείς σε τόσο λεπτέςδιαπραγματεύσεις, όμως μπορεί να αποδειχθεί απαγορευτικά υψηλό τοκόστος της προσπάθειας για την επίτευξη μιας συμφωνίας για δράσηεναντίον, ας πούμε, του Ιράν.

Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιτύχουν στηνκαταπολέμηση της ανταρσίας στο Ιράκ και η πολιτική κατάσταση εκείαρχίσει να βελτιώνεται και να εξελίσσεται προς μια θετικήκατεύθυνση, η ανάμειξη του ΝΑΤΟ θα είναι πολιτικά ελκυστική αλλάαναλογικά θα έχει μέτρια στρατιωτική αξία. Ωστόσο, αν δεν βελτιωθείη κατάσταση, και η εκστρατεία των ανταρτών αποκτήσει ορμή και τοΙράκ διαλυθεί από εμφύλιο πόλεμο, οι όποιες δυνάμεις του ΝΑΤΟαναπτυχθούν εκεί θα πρέπει να αναμένουν ότι θα αντιμετωπίσουναποστολές μάχης. Αυτό δεν είναι ένα ελκυστικό σενάριο, με δεδομένοτο δημόσιο αίσθημα στα περισσότερα κράτη μέλη και σίγουρα θα είναιμια συνταγή για διατλαντική διαμάχη.

Η Ευρύτερη Μέση Ανατολή αναδύεται ως ηπεριοχή του επικέντρου του συντονισμού της πολιτικής Ευρώπης-ΗΠΑ.Όμως οι πρωτοβουλίες για την Ευρύτερη Μέση Ανατολή δεν θα οδηγήσουνπουθενά αν η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν εμπλακεί εκ νέου στηνΙσραηλινό-παλαιστινιακή σύγκρουση.

Η πίεση για οικονομικό εκσυγχρονισμό καιπολιτική φιλελευθεροποίηση μπορεί στο απώτερο μέλλον να συνεισφέρειστην αποξήρανση του ταμιευτήρα που παράγει νέους τρομοκράτες.Ωστόσο, στη διαδικασία αυτή θα πρέπει να αναμένουμε μεγάλη αστάθειακάτι που μπορεί να δημιουργήσει στη δύση ακόμη μεγαλύτερεςπροκλήσεις και διλήμματα. Αν το ΝΑΤΟ μπορεί να συνεισφέρει στηδιαχείριση αυτών των προβλημάτων, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί γιατον σκοπό αυτό. Εάν, για παράδειγμα, οι στρατιωτικοί εταίροι πουβρίσκονται ανάμεσα στη Σύμπραξη για την Ειρήνη μπορούν να βοηθήσουννα εγκλιματιστούν οι στρατιωτικοί αξιωματικοί από τη Μέση Ανατολήστις δημοκρατικές νόρμες, αναμφίβολα τέτοιες πρωτοβουλίες τονώνουντην συνολική στρατηγική προσέγγιση.

Όμως δεν μπορούμε να αναμένουμε από τοΝΑΤΟ, που είναι ένας θεσμός ασφαλείας με αυξανόμενα μέλη, ναεξελιχθεί σε ένα κεντρικό φόρουμ για συντονισμό της διατλαντικήςπολιτικής πάνω στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Ο συντονισμός αυτόςσίγουρα θα είναι πιο εύκολος εντός λειτουργικών και μικρότερωνομάδων στις οποίες εμπλέκεται και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως έναςσημαντικός πρωταγωνιστής.

Δικός σου,

Peter

Αγαπητέ Peter,

Με τις εικόνες της φρικιαστικής εκατόμβηςτης Μαδρίτης να είναι ακόμη νωπές στο μυαλό μου, μου είναι δύσκολονα λάβω στα σοβαρά την ιδέα ότι είναι πιο σημαντική «η διαχείρισητων σχέσεων των υπερδυνάμεων» από την αντιμετώπιση της νέαςτρομοκρατίας των μαζικών δολοφονιών, όπως επίσης και τηςτρομακτικής προοπτικής να αποκτήσουν οι τρομοκράτες όπλα μαζικήςκαταστροφής. Η μία πρόκληση δείχνει θεωρητική, ακαδημαϊκή, ενώ ηάλλη εκρήγνυται στα πρόσωπά μας.

Σε κάθε περίπτωση, οι Ηνωμένες Πολιτείεςδιαχειρίζονταν την μεταξύ υπερδυνάμεων σχέση τους με την Κίνα απότην εποχή του πολέμου της Κορέας και θα συνεχίσουν να το κάνουν,καθώς αντιμετωπίζομε την τρομοκρατία και τον φανατισμό του jihad.Δεν πιστεύω ότι η αυξανόμενη γεωπολιτική ισχύς της Κίνας δημιουργείμια ενδεχόμενη απειλή για την Αμερική ή για την Ευρώπη. Η απειλή,αν υπάρχει κάποια, απορρέει από την ιδεολογία και τις φιλοδοξίεςτων ηγετών της Κίνας, και από την συνήθη τάση των δεσποτικώνκαθεστώτων που δημιουργούν εξωτερικές «απειλές» για ναδικαιολογήσουν την τυραννική διακυβέρνησή τους. Αν οι φιλελεύθερεςδυνάμεις που μετασχηματίζουν σήμερα την Κίνα δεν είναικατασταλτικές και συνεχίσουν να προχωρούν σιγά σιγά από τοοικονομικό στο πολιτικό βασίλειο, το πιθανό είναι ότι οι σχέσειςμεταξύ Κίνας και ΗΠΑ θα γίνουν καλύτερες, όχι χειρότερες. Για αυτόντον λόγο, επί του παρόντος, ανησυχώ περισσότερο γύρω από τηνεπιστροφή της Ρωσίας στον απολυταρχισμό παρά για την προοπτική ενόςπολέμου με την Κίνα.

Αλλά ας πάμε στην καρδιά της διαφωνίας μας.Λες ότι το ΝΑΤΟ είναι πολύ σημαντικό «για να διακινδυνευτεί ηύπαρξή του από μια υπερβολικά φιλόδοξη και δαπανηρή εμπλοκή στηνΜέση Ανατολή». Σημαντικό γιατί; Αυτή τη στιγμή το ΝΑΤΟ υπάρχει απλάγια να υπάρχει ή έχει κάποιον στρατηγικό σκοπό; Αν η Συμμαχίααντιμετωπίζει σήμερα προκλήσεις που έχουν τέτοια προεξάρχουσασημασία και για αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να δεσμεύσει περισσότερεςδυνάμεις για την σταθεροποίηση του Αφγανιστάν, θέλω να μάθω ποιεςείναι αυτές. Χωρίς μια πραγματική αποστολή για την επιτυχήαντιμετώπιση των πραγματικών απειλών, το ΝΑΤΟ διακινδυνεύει ναγίνει το θεσμικό ισοδύναμο μιας ένα παιχνίδι που καθησυχάζει ταπαιδιά –κάτι που ανακουφίζει αλλά που στην πραγματικότητα δεναποτρέπει τους κινδύνους.

Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να προσφέρει τιςεγγυήσεις ασφαλείας για να διευκολύνει, μετά από διαπραγμάτευση,μια λύση δύο κρατών στην περίπτωση της Ισραηλινο-παλαιστινιακήςσύγκρουσης

Συμπτωματικά, αντίθετα προς την πρότασήσου δεν είπα ότι η αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν θα πρέπει ναείναι η εγκαθίδρυση μιας δημοκρατικής κυβέρνησης. Αλλά μάλλον είναινα βοηθήσει την κεντρική κυβέρνηση να επιβάλλει την ειρήνη, έτσιώστε να μην βρεθεί και πάλι στο χάος και γίνει για άλλη μία φορά οπαράδεισος για τους τρομοκράτες. Ναι, αυτό πιθανά θα απαιτήσει νατα βάλει με μερικούς πολέμαρχους, μια ιδέα που όπως λες λίγαευρωπαϊκά κράτη θα απολάμβαναν. Και όμως πρέπει να γίνει, ανθέλουμε να ολοκληρωθεί η αποστολή. Σε αυτή την περίπτωση δενυπάρχει ο κίνδυνος της αποτυχίας λόγω της υπερεκτίμησης τωνδυνατοτήτων: Η εύπορη Ευρώπη έχει φυσικά άφθονους ανθρωπίνους καιυλικούς πόρους για να βοηθήσει την κυβέρνηση μιας εξαθλιωμένης,υπανάπτυκτης χώρας να διευρύνει τα δικαιώματά της πέρα από τηνΚαμπούλ και, ενώ έχεις δίκιο σε αυτό, να βοηθήσει τις δυνάμεις τωνΗΠΑ να καταστρέψουν τα υπολείμματα των Ταλιμπάν και τηςal-Qaida κατά μήκος των πακιστανικών συνόρων. Αυτό είναιένα ζήτημα θέλησης, όχι πόρων.

Τέλος, έχεις δίκαιο ότι ένα νέο διατλαντικόπρόγραμμα που στοχεύει στον εκσυγχρονισμό της Ευρύτερης ΜέσηςΑνατολής θα απαιτήσει μια νέα νοοτροπία στις Ηνωμένες Πολιτείεςόπως επίσης και στην Ευρώπη. Αλλά οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να ταέχουν όλα: Αν δεν θέλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες να τουςμεταχειρίζονται ως «κατώτερους εταίρους», θα πρέπει να μεταφέρουντο φορτίο ενός ανώτερου εταίρου. Αυτό σημαίνει περισσότερες δαπάνεςγια την άμυνα, ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων για πολεμικές συγκρούσειςυψηλής τεχνολογίας και, πιθανά το πιο δύσκολο από όλα, να είναιπρόθυμοι να χρησιμοποιούν δύναμη όταν το απαιτούν τα αμοιβαίασυμφέροντα ασφαλείας μας. Αναγνωρίζω ότι αυτά είναι μεγάλα, δύσκολαπολιτικά βήματα. Είναι εμφανές ότι πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες δενπιστεύουν ότι οι απειλές που αναδύονται από την Ευρύτερη ΜέσηΑνατολή δικαιολογούν το να γίνουν τα βήματα αυτά. Μπορεί να έχουνδίκιο, όμως αυτό που συνέβη στην Μαδρίτη είναι ένα πανίσχυροεπιχείρημα εναντίον του εφησυχασμού.

Δικός σου,

Will

Αγαπητέ Will,

Ας αφήσουμε κατά μέρος το θέμα κατά πόσο ηειρηνική διαχείριση των σχέσεων των υπερδυνάμεων και η αποφυγή τηςκαταστροφικής σύγκρουσης μεγάλων δυνάμεων θα παραμείνει το ίδιομεγάλη πρόκληση στον αιώνα αυτό, όπως ήταν και στον περασμένο.Μακάρι να μπορούσα να μοιραστώ την μεγάλη αισιοδοξία σου γύρω απότο τέλος του ανταγωνισμού των υπερδυνάμεων. Εκείνο που αμφισβητώείναι η αναδυόμενη υπόθεση στον διάλογο της εξωτερικής πολιτικήςτων ΗΠΑ ότι η Μέση Ανατολή θα γίνει η κυρίαρχη περιοχή σύγκρουσηςτου αιώνα αυτού – όχι το γεγονός ότι είμαστε σε αντιπαράθεση με μιαθανάσιμη, διεθνή τρομοκρατική απειλή που ιστορικώς δεν έχειπροηγούμενη αναλογία.

Αυτή η παγκόσμια απειλή δεν εκπορεύεται απότη Μέση Ανατολή, αλλά ήδη υπάρχει εντός των ευρωπαϊκών κοινωνιώνγια αρκετό διάστημα και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί κυρίως μεστρατιωτικά μέσα. Με αποτέλεσμα, το ΝΑΤΟ να έχει περιορισμένη αξίασε αυτήν την πάλη. Αλλά, όσον αφορά τους περισσότερους Ευρωπαίους,αυτό δεν σημαίνει ότι η Συμμαχία δεν θα παρακολουθεί τα γεγονότα,εκτός και αν πάει στην Μέση Ανατολή. Φαίνεται να θεωρείς ωςδεδομένο ότι δεν θα επανεμφανιστούν ποτέ τα παραδοσιακά ευρωπαϊκάδιλήμματα και προβλήματα για την ασφάλεια, αν και, για να είμαισωστός, εκφέρεις κάποια ανησυχία γύρω από τις εξελίξεις στη Ρωσία.Μπορεί να μην επανεμφανιστούν. Όμως, δεν μπορούμε να είμαστεσίγουροι. Το ΝΑΤΟ δεν είναι «ένα παιχνίδι που καθησυχάζει ταπαιδιά», αλλά ένα σοφό ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Κάποιοι κίνδυνοιμπορεί να μην είναι ιδιαιτέρως πιθανοί και για αυτό τον λόγοεμφανίζονται, σύμφωνα με τα λόγια σου, ως «ακαδημαϊκοί». Αλλάσίγουρα είναι τόσο ενδεδειγμένο όσο και εύλογο το να ασφαλιζόμαστεεναντίον αυτών, από την στιγμή που τα ασφάλιστρα δεν είναι τόσουψηλά.

Οι πρωτοβουλίες για την ευρύτερη ΜέσηΑνατολή δεν θα οδηγήσουν πουθενά αν η κυβέρνηση των ΗΠΑ δενεμπλακεί εκ νέου στην Ισραηλινο-παλαιστινιακήσύγκρουση

Πέρα από το δομικό ρόλο που παίζει ηΣυμμαχία στην εγγύηση της ευρωπαϊκής ασφαλείας, ως αποτέλεσμα τωνβαθιά ριζωμένων συνηθειών που σχηματίστηκαν μετά από χρόνιαστρατιωτικής συνεργασίας, το «νέο» ΝΑΤΟ από πολλές πλευρές είναιένας παροχέας υπηρεσιών ασφαλείας. Ως τέτοιο, είναι σε θέση επίσηςνα διαθέτει δυνάμεις σε συνασπισμούς των προθύμων. Επομένως, αν τοΝΑΤΟ μπορεί να κάνει μια χρήσιμη συνεισφορά στην επίλυση ή στηδιαχείριση συγκεκριμένων προβλημάτων στην Μέση Ανατολή, τότε σαφώςκαι θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Αλλά ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκηςγια πολιτικά ευαίσθητες στρατιωτικές αποστολές στην περιοχή –καικάποιος μπορεί εύκολα να φανταστεί σενάρια κρίσεως που εμπλέκουν«φιλικά» κράτη όπως είναι η Σαουδική Αραβία και/ή το Πακιστάν –είναι ένα θέμα. Και ένα άλλο είναι η ανύψωση της σπουδαιότητας τηςΕυρύτερης Μέσης Ανατολής για τη Συμμαχία έτσι ώστε να γίνει το νέοκεντρικό μέτωπο του ΝΑΤΟ και raison d’etre (λόγοςύπαρξης).

Στην περίπτωση του Αφγανιστάν, απλά δενμπορεί να αμφισβητηθεί το γεγονός ότι κανένα μέλος του ΝΑΤΟ -ούτεακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες- δεν είναι πρόθυμο να αφιερώσειτους απαραίτητους ανθρώπινους και υλικούς πόρους ώστε ναολοκληρωθεί το έργο. Οι καλοπροαίρετες προτροπές για φιλόδοξεςεπιχειρήσεις, οι οποίες αγνοούν τους πολιτικούς περιορισμούς καιτις διαφορετικές στρατηγικές απόψεις, είναι καταδικασμένες νατελειώσουν με απογοήτευση και εκνευρισμό.

Παρόλα αυτά, νομίζω ότι συμφωνούμε ότιχρειάζεται επειγόντως τόσο εντός του ΝΑΤΟ όσο και, πιο πιθανά, σεάλλες τοποθεσίες, ένας συνεχής διατλαντικός διάλογος γύρω από τιςστρατηγικές προτεραιότητες και τις πιθανές κοινές πολιτικές για τηνΕυρύτερη Μέση Ανατολή.

Δικός σου,

Peter

Αγαπητέ Peter,

Δεν εικάζω το τέλος της αντιπαλότητας τωνυπερδυνάμεων. Δεν είναι αδιανόητο ότι στη Ρωσία μπορεί νααναπτυχθεί μια νέα τάση παν-σλαβικού εθνικισμού, παροτρύνοντας ίσωςμια επιθετική απόπειρα από την Μόσχα για την απορρόφηση μερών τηςπαλιάς Σοβιετικής αυτοκρατορίας. Αυτό είναι το χειρότερο σενάριο,όμως με τον φιλελευθερισμό να έχει υποχωρήσει φαινομενικά σήμερα,ασφαλώς δεν μπορεί να αποκλειστεί ολοκληρωτικά, για αυτό αςδιαφυλάξουμε το ΝΑΤΟ ως ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο.

Ωστόσο, αυτό που προβληματίζει είναι τοεπιχείρημα ότι αυτοί οι αμιγώς βασισμένοι σε εικασίες κίνδυνοιπρέπει να έχουν προβάδισμα πάνω στις πρόδηλες απειλές πουαντιμετωπίζουμε εδώ και τώρα. Το ΝΑΤΟ είναι μια στρατιωτικήσυμμαχία που σχηματίστηκε για να προστατεύει τα μέλη του απέναντισε ένοπλες επιθέσεις και στον εκφοβισμό. Τρία μέλη του ΝΑΤΟ έχουνδεχθεί επίθεση από ένα παγκόσμιο δίκτυο τρομοκρατών που έχει τηνρίζα του στην Μέση Ανατολή και στον Ισλαμικό εξτρεμισμό. Επομένωςείτε το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αναπτύξει τα σχέδια, τις δυνατότητες καιτην θέληση να καταπολεμήσει αποτελεσματικά την μάστιγα αυτή, είτεθα πρέπει να παραιτηθεί από οποιοδήποτε ισχυρισμό ότι παραμένει έναπραγματικό σύμφωνο για αμοιβαία-άμυνα.

Η γνώση ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να γίνει μιαδεξαμενή από την οποία τα μέλη θα μπορούν να πάρουν στρατιωτικέςδυνάμεις ή να σχηματίσουν «συνασπισμούς των προθύμων» φαίνεταιευφάνταστο με δεδομένη την απουσία πολιτικής ομοφωνίας γύρω απότους σκοπούς για τους οποίους θα χρησιμοποιηθούν οι δυνάμεις αυτές.Πιο πιθανό είναι ότι, θα εκφυλιστεί σε ένα φόρουμ για διατλαντικήασφάλεια ή ίσως και σε ένα κυρίαρχο Ευρωπαϊκό πλαίσιο γιαενσωμάτωση για ασφάλεια. Σε κάθε περίπτωση, αυτό θα προοιωνίσει τοτέλος του ΝΑΤΟ όπως το ξέραμε – τον κραταιό Αμερικανό-ευρωπαϊκόσυνεταιρισμό, που βασιζόταν πάνω σε μια σαφή και ξεκάθαρη αποστολή,που υποστήριζε την επιτυχημένη στρατηγική της Δύσης για τον ΨυχρόΠόλεμο και την συγκλονιστική διεύρυνση της φιλελεύθερηςδημοκρατίας.

Συμφωνούμε ότι η τρομοκρατία δεν μπορεί νανικηθεί με στρατιωτικά μέσα μόνον. Αλλά κάποια καθήκοντα -ηαποστέρηση ασφαλών παραδείσων για τους τρομοκράτες σε αποτυχημένακράτη ή κράτη παρίες, ο εντοπισμός και η καταστροφή τρομοκρατικώνπυρήνων που μπορεί να συνωμοτούν για να μας βλάψουν, η διατήρησητης ειρήνης και της οικοδόμησης του κράτους στο Κοσσυφοπέδιο, τοΑφγανιστάν και το Ιράκ, η απαγόρευση της μεταφοράς πυρηνικών καιάλλων επικινδύνων υλικών - αναπόφευκτα περιλαμβάνουν στρατιωτικήδύναμη. Το Αφγανιστάν δεν αποτελεί μια καίρια δοκιμασία.Διατείνεσαι ότι ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε τα Ευρωπαϊκά μέλητου ΝΑΤΟ είναι πρόθυμα να αφιερώσουν πόρους για να ολοκληρωθεί τοέργο. Τότε λοιπόν θα πρέπει να αποσυρθούμε και να ελπίζουμε για τοκαλύτερο; Έχει δίκαιο ο Osama bin Laden για την αναποφασιστικότητατης δημοκρατικής Δύσης;

Χωρίς μια πραγματική αποστολή για τηνεπιτυχή αντιμετώπιση των πραγματικών απειλών, το ΝΑΤΟ διακινδυνεύεινα γίνει το θεσμικό ισοδύναμο ενός παιχνιδιού που καθησυχάζει ταπαιδιά.

Μόλις λίγο κάτω από την επιφάνεια τωνσημερινών διατλαντικών διαλόγων πάνω στην τρομοκρατία, το Ιράκ καιτον μετασχηματισμό της Μέσης Ανατολής ελλοχεύουν κυρίως μηδιατυπωμένοι φόβοι γύρω από τον καθένα μας. Οι Ευρωπαίοι φοβούνταιότι η Αμερική θα τους σύρει σε μη απαραίτητες μάχες. Οι Αμερικανοίφοβούνται ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν την αποφασιστικότητα γιααπαραίτητες μάχες. Συμφωνώ μαζί σου για το ότι χρειάζεταιεπειγόντως ένας ειλικρινής διάλογος για να διαλυθούν τόσο οι φόβοιόσο και για να σφυρηλατηθεί μια πιο αποτελεσματική, κοινή αντίδρασηστους νέους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε.

Δικός σου,

Will

Αγαπητέ Will,

Ορθά αναφέρεις ότι μόλις λίγο κάτω από τηνεπιφάνεια του διατλαντικού διαλόγου ελλοχεύουν φόβοι. Φαίνεται ναείναι η υλοποίηση αυτού που σήμερα οι ακαδημαϊκοί ονομάζουν«δίλημμα της συμμαχικής ασφάλειας». Από την μία πλευρά, κράτη πουανήκουν σε μια συμμαχία φοβούνται ότι οι σύμμαχοι τους μπορεί να ταεγκαταλείψουν την στιγμή της ανάγκης τους. Από την άλλη, τα ίδιαφοβούνται ότι μπορεί να παγιδευτούν σε συγκρούσεις που δεν θεωρούναπαραίτητες για τα δικά τους ζωτικά συμφέροντα. Και ο Πόλεμος τουΙράκ αναμόχλευσε κάποιο φόβο παγίδευσης στην Ευρώπη – και προκάλεσεσοβαρές ανησυχίες γύρω από την στρατηγική σοφία της κυβέρνησης τωνΗΠΑ και από τις προτεραιότητές της σε μια στιγμή όπου η παγκόσμιαισλαμιστική τρομοκρατία, είναι χωρίς αμφιβολία, ο ολοφάνερος καιπαρών κίνδυνος.

Και πάλι, δεν πιστεύω ότι μπορεί νααναστηθεί το «παλιό» ΝΑΤΟ που βασίστηκε σε μια προεξάρχουσαγεωγραφικά εστιασμένη αποστολή. Μετά από τις τρομοκρατικές απειλέςτης 11ης Σεπτεμβρίου 2001, το ΝΑΤΟ επικαλέστηκε το Άρθρο 5 τηςΒορειοατλαντικής Συνθήκης, ωστόσο κανένα κράτος μέλος δεν εξέλαβεότι η πράξη αυτή το υποχρέωνε να προσφέρει χωρίς όρους στρατιωτικήυποστήριξη. Επιπρόσθετα, όπως θα θυμάσαι, η Ουάσιγκτον ξεκάθαραπροτίμησε να οικοδομήσει ένα συνασπισμό των προθύμων για τον πόλεμότης εναντίον της τρομοκρατίας αντί να διακινδυνεύσει να μπερδευτείστην λήψη αποφάσεων της Συμμαχίας.

Το ΝΑΤΟ δεν είναι «ένα παιχνίδι πουκαθησυχάζει τα παιδιά», αλλά ένα σοφό ασφαλιστήριοσυμβόλαιο.

Δεν έχω ταχθεί και δεν τάσσομαι υπέρ τηςαπόσυρσης του ΝΑΤΟ από το Αφγανιστάν. Ωστόσο, δεν βλέπω πώς μπορείνα γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ της περίφημης ρητορείας και τωνπραγματικών πολιτικών. Και δεν μπόρεσα να βρω καμιά απόδειξη που ναλεει ότι η σταθεροποίηση του Αφγανιστάν είναι επείγουσαπροτεραιότητα για την Ουάσιγκτον. Με αποτέλεσμα, να είμαιεπιφυλακτικός γύρω από τον βαθμό στον οποίο διακινδυνεύουμε τηναξιοπιστία και το κύρος του ΝΑΤΟ σε αυτή την επιχείρηση. Πριν απόμια δεκαετία, τα Ηνωμένα Έθνη επικρίθηκαν σκληρά (και λανθασμένα)και στην συνέχεια θεωρήθηκαν υπεύθυνα στις Ηνωμένες Πολιτείες γιατην αποτυχία της επέμβασης της διεθνούς κοινότητας στην Σομαλία.Κάτι που συνεισέφερε στην περαιτέρω διάβρωση της υποστήριξης τωνΗνωμένων Εθνών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για το καλό του ΝΑΤΟ καιτης διατλαντικής σχέσης ελπίζω ότι η Συμμαχία θα είναι σε θέση νααποφύγει μια παρόμοια τύχη στο Αφγανιστάν.

Δικός σου

Peter