Η αποτίμηση του Μεσογειακού Διαλόγου του ΝΑΤΟ

Δουλεύοντας με το ΝΑΤΟ: Αιγύπτιοι, Ιορδανοί καιΜαροκινοί (πάνω φωτογραφία) συμμετείχαν όλοι στηνΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις στα Βαλκάνια

Στην δεκαετία που πέρασε απότότε που το ΝΑΤΟ δρομολόγησε τον Μεσογειακό Διάλογο, το στρατηγικόπεριβάλλον στον Ευρω-ατλαντικό χώρο, στη Μέση Ανατολή, καθώς καιπέρα από αυτήν, άλλαξε σε σημείο που δεν αναγνωρίζεται. Μετά τιςτρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 εναντίον τωνΗνωμένων Πολιτειών και τις καθοδηγούμενες από τις ΗΠΑ εκστρατείεςστο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, η Συμμαχία άρχισε να παίζει ένανσημαντικότερο ρόλο στην διεθνή σκηνή και η ευρύτερη περιοχή τηςΜεσογείου, όπως και η Ευρύτερη Μέση Ανατολή εμφανίζονται όλο καιπερισσότερο ως οι περιοχές για μελλοντική εστίαση. Και ενώ είναιφανερό το ενδεχόμενο να αναβαθμιστεί η εμπλοκή του ΝΑΤΟ σε αυτό τομέρος του κόσμου, η Συμμαχία πρέπει να επιδιώξει να αναπτύξει μιαδιπλής κατεύθυνσης σχέσης με τα αραβικά κράτη, καθώς και νααντιμετωπίσει τις ανησυχίες τους για την ασφάλεια.

Σήμερα ο Μεσογειακός Διάλογος του ΝΑΤΟ ήτανκυρίως πολιτικός και εξυπηρετούσε την προώθηση καλύτερης κατανόησηςγια τις πολιτικές και τις δραστηριότητες του ΝΑΤΟ στα κράτη τουΜεσογειακού Διαλόγου, ενώ ταυτοχρόνως εξερευνούσε τις ανάγκεςασφαλείας τους. Με αυτόν τον τρόπο, στην καρδιά του ΜεσογειακούΔιαλόγου βρισκόταν η ανταλλαγή πληροφοριών μέσω της ΟμάδαςΜεσογειακής Συνεργασίας, ενός φόρουμ που δημιουργήθηκε στη ΣύνοδοΚορυφής της Συμμαχίας στην Μαδρίτη, το 1997. Μέσω αυτής, οιΣύμμαχοι διατηρούσαν τακτικές πολιτικές συζητήσεις, είτε ατομικά μετους εταίρους στο Μεσογειακό Διάλογο, στην αποκαλούμενη διάταξη19+1 (σήμερα διάταξη 26+1) είτε με όλα τα επτά κράτη τουΜεσογειακού Διαλόγου (Αλγερία, Αίγυπτο, Ισραήλ, Ιορδανία,Μαυριτανία, Μαρόκο και Τυνησία) την αποκαλούμενη διάταξη 19+7(σήμερα διάταξη 26+1).

Παρά την πολιτική φύση του ΜεσογειακούΔιαλόγου, πολλά δύσκολα θέματα ασφαλείας παραμένουν στην επιφάνειάτου. Τα οικονομικά συμφέροντα και η ενεργειακή επάρκεια ευρίσκονταιολοφάνερα στο επίκεντρο της Μεσογειακής πολιτικής του ΝΑΤΟ, καθώςπερίπου το 65% του πετρελαίου και της βενζίνης που καταναλώνονταιστη Δυτική Ευρώπη περνά μέσα από την Μεσόγειο. Επιπροσθέτως, οιαναλυτές ασφαλείας έχουν προβλέψει εδώ και καιρό ότι ο συνδυασμόςτων τελματωμένων οικονομιών και η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού στηνΒόρειο Αφρική θα αποτελέσουν μακροπρόθεσμες στρατηγικές προκλήσειςγια την Ευρώπη με την μορφή της παράνομης μετανάστευσης και ακόμηκαι της τρομοκρατίας. Την ίδια στιγμή, η εξάπλωση των πυραύλών στηΜέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική έχει άμεσες επιπτώσεις στηνασφάλεια της Ευρώπης και στην ελευθερία δράσης στηΜεσόγειο.

Ωστόσο, από την ημέρα που άρχισε, οΜεσογειακός Διάλογος του ΝΑΤΟ, όπως επίσης και όλοι οι παρόμοιοιδιάλογοι και οι πρωτοβουλίες συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης τηςΔιαδικασίας της Βαρκελώνης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρεμποδίστηκεαπό τις αντίθετες προσδοκίες μεταξύ των Συμμάχων από την μία πλευράκαι των Αραβικών κρατών του Μεσογειακού Διαλόγου από την άλλη. ΗΕυρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να πιστεύουν ότι οπολιτικός διάλογος, οι συζητήσεις και η ανταλλαγή πληροφοριώνπρέπει να είναι το σημείο έναρξης για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης,καθώς και για να παροτρύνουν την εποικοδομητική συνεργασία.Αντιθέτως, τα Αραβικά κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου προτιμούν ναξεκινήσουν με δύσκολα θέματα, συμπεριλαμβάνοντας ειδικά εκείνα πουσυνδέονται με την Αραβο-ισραηλινή σύγκρουση.

Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και ηαπελευθέρωση της Μέσης Ανατολής από τα όπλα μαζικής καταστροφήςαποτελούσαν προτεραιότητα για τα Αραβικά κράτη του ΜεσογειακούΔιαλόγου κατά τη δεκαετία του 1990, παρότι δεν αποτελούσαν τότεπροτεραιότητα για το ΝΑΤΟ. Η απρόθυμη συμμετοχή των Αραβικών κρατώντόσο στην Διαδικασία της Βαρκελώνης όσο και στο Μεσογειακό Διάλογοήταν μια απάντηση στην παρακώλυση της προόδου της ειρηνευτικήςδιαδικασίας στην Μέση Ανατολή. Οι διαφορές στις απόψεις ορθώθηκανως ένας τοίχος απέναντι στην εποικοδομητική σκέψη για το μέλλον τηςπεριοχής.

Η Στρατηγική Αντίληψη της Συμμαχίας του 1999ήδη πρότεινε στα Αραβικά κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου μιαμετακίνηση στις ενδεχόμενες αποστολές του ΝΑΤΟ, για νασυμπεριλάβουν την αντιμετώπιση μιας πιο διαφορετικής ομάδαςκινδύνων, πολλοί από τους οποίους εκπορεύονται από τα Νότια. Αυτόδιεύρυνε την ερμηνεία της εντολής του ΝΑΤΟ και αναπόφευκταδημιούργησε απορίες μεταξύ των κρατών του Νότου γύρω από ταγεωγραφικά όρια της δραστηριότητας της Συμμαχίας. Επιπροσθέτως, οιαπορίες γύρω από την ετοιμότητα είτε της Συμμαχίας είτε ατομικά τωνΣυμμάχων για δράση χωρίς τη ρητή υποστήριξη του ΟΗΕ έγινανανησυχίες, εξ αιτίας της επέμβασης του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο καιτης καθοδηγούμενης από τις ΗΠΑ εκστρατείας στο Ιράκ.

Η επίδοση του ΜεσογειακούΔιαλόγου

Η Συμμαχία πρέπει να επιδιώξει να αναπτύξειμια διπλής κατεύθυνσης σχέσης με τα αραβικά κράτη, καθώς και νααντιμετωπίσει τις ανησυχίες τους για τηνασφάλεια.

Στα χρόνια που πέρασαν, το ΝΑΤΟ υποστήριξεμια σειρά από διασκέψεις και σεμινάρια για αντιπροσώπους από τακράτη του ΝΑΤΟ και του Μεσογειακού Διαλόγου. Η πρώτη από αυτές τιςδιασκέψεις πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη της Ιταλίας, τον Νοέμβριο του1997, με θέμα το Μέλλον του Μεσογειακού Διαλόγου του ΝΑΤΟκαι επακολούθησε μια άλλη σύνοδος η οποία έγινε στη Βαλέντσια τηςΙσπανίας, τον Φεβρουάριο του 1999 με θέμα τον ΜεσογειακόΔιάλογο και το Νέο ΝΑΤΟ. Και ενώ η Σύνοδος της Ρώμης βοήθησενα προσδιοριστούν οι πρακτικές διαστάσεις συνεργασίας τουΜεσογειακού Διαλόγου, η Σύνοδος της Βαλέντσια ήταν η πρώτη ευκαιρίαγια να συναντηθούν οι πρεσβευτές τόσο από το ΝΑΤΟ όσο και από τουςέξη μεσογειακούς Εταίρους για να συζητήσουν το μέλλον.

Άλλες πρακτικές δραστηριότητες τουΜεσογειακού Διαλόγου περιέλαβαν υποτροφίες ιδρυμάτων, σχεδιασμό γιαεπείγουσα πολιτική ανάγκη και επιστημονική συνεργασία. Το 1998, ηΣυμμαχία προσκάλεσε τα κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου νασυμμετάσχουν στο Θεσμικό της Πρόγραμμα Υποτροφιών. Έκτοτε τέσσεριςτέτοιες υποτροφίες δίνονται σε κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου. Κατάτα άλλα κοινοβουλευτικοί, διαμορφωτές της κοινής γνώμης,ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και αξιωματούχοι από τα κράτη τουΜεσογειακού Διαλόγου συμμετείχαν σε επισκέψεις στην έδρα του ΝΑΤΟ.Επίσης, μια σειρά από σεμινάρια του Μεσογειακού Διαλόγου έλαβανχώρα υπό την αιγίδα της Ειδικής Μεσογειακής Ομάδας με την συμμετοχήνομοθετών από το ΝΑΤΟ, τα κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου και απόκράτη που δεν μετέχουν στον Διάλογο, όπως επίσης και εκπροσώπων απόδιεθνείς οργανισμούς. Επιπλέον, τρία κράτη του Μεσογειακού Διαλόγουαπόκτησαν την ιδιότητα του παρατηρητή στην ΚοινοβουλευτικήΣυνέλευση του ΝΑΤΟ: το Μαρόκο και το Ισραήλ το 1994 και η Αίγυπτοςτο 1995.

Αντιπρόσωποι από τα κράτη του ΜεσογειακούΔιαλόγου συμμετείχαν σε σειρές μαθημάτων με αντικείμενο τοσχεδιασμό έκτακτης πολιτικής ανάγκης στην Σχολή του ΝΑΤΟ στοOberammergau της Γερμανίας και σε άλλα μέρη. Και επιστήμονες από τακράτη του Μεσογειακού Διαλόγου έλαβαν μέρος σε εργαστήριαπροηγμένης έρευνας με την χορηγία του ΝΑΤΟ και σε άλλεςπρωτοβουλίες εντός του πλαισίου του Επιστημονικού Προγράμματος τουΝΑΤΟ.

Η στρατιωτική διάσταση του ΜεσογειακούΔιαλόγου συμπεριλαμβάνει την παρακολούθηση των χερσαίων καιθαλασσίων ασκήσεων του ΝΑΤΟ και της PfP, επισκέψεις στα στρατιωτικάιδρύματα του ΝΑΤΟ, την ανταλλαγή αξιωματικών και τη συμμετοχή σεεργαστήρια και σεμινάρια. Παρότι βρίσκονται εκτός του πλαισίου τουΜεσογειακού Διαλόγου, η Αίγυπτος, η Ιορδανία και το Μαρόκοσυμμετείχαν στις επιχειρήσεις υποστήριξης της ειρήνης του ΝΑΤΟ στηνΒοσνία και Ερζεγοβίνη, τόσο κάτω από την IFOR όσο και κάτω από τηνSFOR. Επίσης, στρατεύματα από την Ιορδανία και το Μαρόκοσυμμετέχουν σήμερα σε ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις της KFOR στοΚοσσυφοπέδιο.

Πριν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ηςΣεπτεμβρίου 2001 και τις εκστρατείες στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, ησκέψη για ενίσχυση του Μεσογειακού Διαλόγου ήταν περιορισμένη. Μεεξαίρεση μια έκθεση από το ίδρυμα RAND Corporation των ΗΠΑ, η τάσηήταν να εστιάσουμε στην αύξηση της συχνότητας των πολιτικώνσυζητήσεων, στην παροχή επιπρόσθετων ευκαιριών για πρεσβευτικέςσυναντήσεις, στην ενθάρρυνση των κρατών του Μεσογειακού Διαλόγουγια τη διοργάνωση εκδηλώσεων αντίστοιχων με τις συνόδους της Ρώμηςκαι της Βαλέντσια και στην εγκαθίδρυση άμεσων διασυνδέσεων μεταξύτου Διεθνούς Στρατιωτικού Επιτελείου του ΝΑΤΟ και των ενόπλωνδυνάμεων στα κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου.

Η μελέτη του RAND, με τον τίτλο Το Μέλλοντης Μεσογειακής Πρωτοβουλίας του ΝΑΤΟ: Η εξέλιξη και τα ΕπόμεναΒήματα και δημοσιεύτηκε το 1999, παρουσίασε αρκετές πολιτικέςεισηγήσεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονταν μέτρα που στόχευαν στηνενίσχυση της μη κυβερνητικής διάστασης, στην επαναδιατύπωση τηςατζέντας ασφαλείας της περιοχής για να συμπεριλαμβάνει τηντρομοκρατία, την ασφάλεια της ενέργειας, την ροή των προσφύγων, τονσχεδιασμό για έκτακτη πολιτική ανάγκη, και την εξάπλωση των όπλωνμαζικής καταστροφής, στην στροφή προς την κατεύθυνση δραστηριοτήτωντύπου PfP που σχετίζονται με την άμυνα, στο να γίνει ηκοινοβουλευτική δραστηριότητα ένα επίσημο μέρος του ΜεσογειακούΔιαλόγου, στη δημιουργία δικτύου πρόληψης κρίσεων και οικοδόμησηςεμπιστοσύνης για την Μεσόγειο, στη διενέργεια διμερών αμυντικώνασκήσεων, στη δημιουργία ενός μεσογειακού δικτύου αμυντικών σπουδώντου ΝΑΤΟ και στην αύξηση της χρηματοδότησης του ΜεσογειακούΔιαλόγου. Επίσης, η έκθεση πρότεινε μια τελική διεύρυνση του ΝΑΤΟπρος το Νότο «για να αμβλύνει περαιτέρω την παραδοσιακή εστίαση τουΝΑΤΟ στην Κεντρική Ευρώπη και για να ανοίξει νέες δυνατότητεςσυνεργασίας στο Νότο».

Ωστόσο, το σημερινό περιβάλλον ασφαλείας,έχει αλλάξει τόσο πολύ από εκείνο που κυριαρχούσε στην δεκαετία του1990, ώστε όταν γίνεται αποτίμηση των μελλοντικών προοπτικών τουΜεσογειακού Διαλόγου θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν τρειςθεμελιώδεις πλευρές. Αυτές είναι η γεωγραφία, οι μηχανισμοί γιααλλαγή και ένα νέο σύστημα αξιών.

Γεωγραφία: Μετά την 11η Σεπτεμβρίουκαι τις εκστρατείες στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, ο ενδεχόμενοςγεωγραφικός χώρος για συνεργασία για ασφάλεια μεταξύ του ΝΑΤΟ καιτων κρατών του Μεσογειακού Διαλόγου επεκτάθηκε προς τα ανατολικάμέχρι το Αφγανιστάν και πιθανά και πιο πέρα από αυτό. Επιπροσθέτως,εκεί όπου τα κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου είχαν συνηθίσει ναβρίσκονται εκτός του Βορείου Ατλαντικού χώρου και επομένως έξω απότα όρια του συστήματος ασφαλείας της Συμμαχίας, σήμερα οι απειλέςείναι τέτοιες, ώστε τα φυσικά σύνορα ολοένα και περισσότερο χάνουντο νόημά τους. Η γεωγραφική διάταξη οποιουδήποτε συστήματοςασφαλείας είναι κύριος παράγοντας για τον σχεδιασμό, τηνεκπαίδευση, τη διοίκηση και τον έλεγχο, την στρατηγική μεταφορά καιτις επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών. Επίσης, η γεωγραφία μπορείνα υπαγορεύσει νέους τύπους αποστολών και επιχειρήσεων. Όπως ηΑίγυπτος, η Ιορδανία και το Μαρόκο έχουν ήδη εργαστεί υπό τηδιοίκηση του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια, μπορεί σήμερα τα ίδια αυτά κράτη ναμελετήσουν την αποστολή στρατευμάτων στην ΝΑΤΟϊκή αποστολή στοΑφγανιστάν ή το να συμμετάσχουν σε επιχειρήσεις της Συμμαχίας κάπουαλλού για να καταπολεμήσουν την τρομοκρατία και την εξάπλωση τωνόπλων μαζικής καταστροφής.

Οι μηχανισμοί για αλλαγή: Αν η«γεωγραφία» παραπέμπει στο χώρο, οι «μηχανισμοί για αλλαγή»σχετίζονται με τον παράγοντα χρόνο και το επίπεδο του επείγοντος,της αποτελεσματικότητας, του κόστους και πιθανά των παρενεργειώνπου συνεπάγονται. Η προσέγγιση «τύπου Clinton» για τη Νότια καιΑνατολική Μεσόγειο με έμφαση στον διάλογο, τις συνθήκες, τηνοικοδόμηση εμπιστοσύνης και τα οικονομικά κίνητρα έχει ήδηαντικατασταθεί από τις ενοχλητικές, προειδοποιητικές καιπαρεμβατικές πολιτικές. Και ενώ η παρεμβατική προσέγγιση προκαλείηθικά, νομικά και πολιτικά ερωτήματα, απαιτεί επίσης ως προϋπόθεσητόσο την περιφερειακή όσο και την διεθνή ευθύνη για σταθεροποίησηκαι ανοικοδόμηση. Οι εκστρατείες στο Αφγανιστάν και στο Ιράκφαίνεται ότι ήδη επιτάχυναν τον ρυθμό της αλλαγής εντός τηςπεριοχής και οδήγησαν σε μια σειρά από εγχώριες πρωτοβουλίες,συμπεριλαμβανομένων σχεδίων για τη μεταρρύθμιση της ΑραβικήςΛίγκας, κοινωνικές, δημοκρατικές και σχετικές με τα ανθρώπιναδικαιώματα μεταρρυθμίσεις στην Αίγυπτο και τη μονομερή απόφαση τηςΛιβύης να εγκαταλείψει τα όπλα μαζικής καταστροφής πουδιέθετε.

Νέο σύστημα αξιών: Η πλέον παρεμβατικήπροσέγγιση των ΗΠΑ για την Μέση Ανατολή συνοδεύεται από μιαπροσπάθεια για αλλαγή του συστήματος αξιών στην περιοχή, για ναευθυγραμμιστεί αυτή περισσότερο με τα Δυτικά, δημοκρατικά μοντέλα.Η παραπάνω διαδικασία και η τεράστια ανισομέρεια στη δύναμη εξαιτίας της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ και της άνισης κατοχήςπροηγμένου οπλοστασίου στην περιοχή μπορεί να δημιουργήσειπεραιτέρω αστάθεια και πιθανά ακόμη και να πυροδοτήσει περαιτέρωτρομοκρατικές πράξεις. Επιδιώκοντας την αντιμετώπιση τωνπολιτισμικών πλευρών της ασφάλειας και την προώθηση αξιών όπωςείναι η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ανοικτή κοινωνία,θα είναι ακόμη πιο σημαντικό το ΝΑΤΟ, τα κράτη του ΜεσογειακούΔιαλόγου και οι άλλοι πρωταγωνιστές της περιοχής να επεξεργαστούνμεταξύ τους νέες επιχειρησιακές γενικές ιδέες και στρατηγικέςσυνεργασίας.

Η συνολική κατάσταση υποδεικνύει την προώθησητου Μεσογειακού Διαλόγου με την πρακτική συνεργασία σε ένα ευρύφάσμα από νέους τομείς στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οιεξής:

Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας: Αυτήθα πρέπει να έχει πρωταρχική σημασία σε οποιαδήποτε στρατηγικήσυνεργασία για θέματα ασφαλείας και θα πρέπει να δίνεται έμφασηστην καταπολέμηση της απειλής εναντίον της βιομηχανικής υποδομήςστον τομέα της ενέργειας. Η ευπάθεια των ζωτικών διαύλωνναυσιπλοΐας κάνει την τρομοκρατική απειλή με στόχο πηγές ενέργειαςάκρως αληθινή. Αυτό ως αποτέλεσμα σημαίνει ότι οποιαδήποτεσυντονισμένη τρομοκρατική επίθεση στις ενεργειακές εγκαταστάσεις θαμπορούσε να προκαλέσει σοβαρή διατάραξη στις παγκόσμιες προμήθειεςτης ενέργειας και στην παγκόσμια οικονομία και θα μπορούσε ναπροκαλέσει μεγάλες απώλειες.

Η καταπολέμηση της εξάπλωσης των όπλωνμαζικής καταστροφής (WMD): Αυτή θα συμπεριλαμβάνει τηνσυνεργασία για την διακοπή της ροής των WMD, των μέσων μεταφοράςτους, των εξαρτημάτων και των σχετικών υλικών στην θάλασσα, στοναέρα, και στην ξηρά. Ο στόχος θα πρέπει να είναι η υιοθέτησησύγχρονων διαδικασιών για ταχεία ανταλλαγή των σχετικών πληροφοριώνπου αφορούν την ύποπτη δραστηριότητα εξάπλωσης και η μεγιστοποίησητου συντονισμού των προσπαθειών απαγόρευσης μεταξύ τωνεταίρων.

Αποστολές ανακούφισης από καταστροφές καιανθρωπιστικής αντίδρασης: Η εμπειρία της ανοικοδόμησης του Ιράκμετά τον πόλεμο μας έδειξε την σημασία της ανάπτυξης μιαςδυνατότητας ταχείας αντίδρασης για να καλυφθούν τα κενά στην άμεσηβοήθεια μετά την σύγκρουση. Η βοήθεια αυτή είναι ουσιώδης για νααρχίσει η ανοικοδόμηση.

Επιχειρήσεις αποναρκοθέτησης: Ηανθρωπιστική αποναρκοθέτηση έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος τωνεπιχειρήσεων οικοδόμησης ειρήνης. Πέρα από τα τρομερά ατυχήματα πουπροκαλούν οι νάρκες, αποτελούν επίσης και ένα εμπόδιο για τηνοικονομική ανάπτυξη ολόκληρων περιοχών. Ως αποτέλεσμα, η συνεργασίαστον τομέα αυτό να μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της αλληλεγγύηςμεταξύ του ΝΑΤΟ και των κρατών του ΜεσογειακούΔιαλόγου.

Επιχειρήσεις διατήρησης της ειρήνης: Ηδιατήρηση της ειρήνης μπορεί να είναι ένας σημαντικός και γόνιμοςτομέας για συνεργασία και οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Πέρα από τιςδραστηριότητες εξάσκησης, η συνεργασία στο πεδίο μπορεί ναεπεκταθεί στο σχεδιασμό μεικτής δύναμης, την δημιουργίαπεριφερειακών μονάδων για την διατήρηση της ειρήνης, και τηνστρατιωτική συμμετοχή στις επιχειρήσεις ανακούφισης από καταστροφέςκαι επείγουσας ανθρωπιστικής αντίδρασης.

Κοινές προσπάθειες ενημέρωσης:Πολιτιστικοί παράγοντες μπορεί να κάνουν απαραίτητες τις κοινέςπροσπάθειες ενημέρωσης για να υποστηριχθεί η προώθηση τωνεπιθυμητών οικονομικών, στρατιωτικών και δημοκρατικώνμεταρρυθμίσεων.

Η οικοδόμηση περιφερειακής υποδομής:Μέρη της περιοχής της Μεσογείου έχουν έλλειψη από την απαραίτητηυποδομή για την σύνδεση μεταξύ κρατών και για την διενέργειααποτελεσματικών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η κατασκευή δρόμων,αεροδρομίων, δικτύων ενεργείας και πληροφόρησης είναι ζωτική τόσογια την ασφάλεια όσο και για την περιφερειακήανάπτυξη.

Σαφώς, ο Μεσογειακός Διάλογος προόδευσε πολύκατά την τελευταία δεκαετία και, όπως επιδιωκόταν, παρείχε τόσο στοΝΑΤΟ όσο και στα κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου μια ευκαιρία για νααρχίσουν να γνωρίζονται μεταξύ τους. Είναι ήδη ένα αποτελεσματικόμέσο για την ανταλλαγή πληροφοριών σε ολόκληρη την Μεσόγειο όπωςεπίσης και ένα χρήσιμο φόρουμ για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης.Έχοντας ήδη διευρυνθεί μία φορά για να συμμετάσχει η Αλγερία, οΜεσογειακός Διάλογος θα πρέπει να κρατήσει ανοικτή την πόρτα τουκαι σε άλλα κράτη. Από την στιγμή που η Ιορδανία, ένα από τα αρχικάκράτη-μέλη του Μεσογειακού Διαλόγου, δεν θεωρείται, με την αυστηρήέννοια, ένα Μεσογειακό κράτος, δεν θα πρέπει να υπάρχουν γεωγραφικάόρια στην μελλοντική συμμετοχή. Επομένως, σταδιακά, αυτός μπορεί ναεπεκταθεί για να συμπεριλάβει το Ιράκ, την Λιβύη, τη Συρία, τονΛίβανο, περισσότερα κράτη του Κόλπου και ακόμη και το Ιράν. Τοπαράδειγμα της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και Συνεργασία στηνΕυρώπη, που τελικώς εξελίχθηκε σε έναν Οργανισμό για την Ασφάλειακαι τη Συνεργασία στην Ευρώπη, είναι διδακτικό, από την στιγμή κατάτην οποία επιδίωκε, πάνω από όλα, να είναι ένας περιεκτικός θεσμόςκαι να αποτελείται από μέγιστο αριθμό κρατών.

Μέχρι σήμερα ο Μεσογειακός Διάλογος είχεγενικά ένα χαμηλό προφίλ στην περιοχή. Οι πρόωρες αντιλήψεις στακράτη του Μεσογειακού Διαλόγου αποτελούντο από ένα μίγμα επίκρισηςκαι αποδοχής, επειδή οι τελικοί στόχοι της πρωτοβουλίας αυτής δενήταν σαφείς τόσο στους ειδικούς για την ασφάλεια όσο και στοευρύτερο κοινό. Για να προχωρήσει μπροστά ο Διάλογος σε νέουςορίζοντες συνεργασίας και συνεταιρισμού, πρέπει να εξηγηθεί στακράτη του Μεσογειακού Διαλόγου ο εξελισσόμενος μετασχηματισμός τηςΣυμμαχίας, και πρέπει να αντιμετωπίσει τις λανθασμένες αντιλήψειςγύρω από τον ευρύτερο ρόλο της προβολής δύναμης του ΝΑΤΟ. Επιπλέον,θα πρέπει να ανυψωθεί η ορατότητα του Μεσογειακού Διαλόγου για ναοικοδομήσει εσωτερική υποστήριξη για στενότερες σχέσεις με το ΝΑΤΟ.Η Συμμαχία μπορεί να θελήσει στο σημείο αυτό να πάρει τοπροβάδισμα, διευκολύνοντας τη συζήτηση πάνω στις προοπτικές για τηναλλαγή της Μέσης Ανατολής και των όμορων περιοχών σε μια ζώνηελεύθερη από όπλα μαζικής καταστροφής.

Από την στιγμή που η έλλειψη προόδου στηνειρηνευτική διαδικασία της Μέσης Ανατολής υπήρξε ο κυριότεροςπαράγοντας που υπονόμευε τις πρωτοβουλίες τόσο της ΕΕ όσο και τουΝΑΤΟ στην περιοχή, και οι δύο θεσμοί θα πρέπει να μελετήσουν νααναλάβουν μεγαλύτερο ρόλο στην επίλυση της σύγκρουσης εκεί. Κάτιπου μπορεί να επιτευχθεί, αρχικά, με την οικοδόμηση μιαςστρατηγικής συναντίληψης μεταξύ της Ευρώπης και των ΗνωμένωνΠολιτειών πάνω στα θέματα της Μέσης Ανατολής, παρόμοιας με αυτήνπου αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όσον αφορά τιςπροσεγγίσεις για την Ανατολική Ευρώπη και την πρώην ΣοβιετικήΈνωση. Μια τέτοια συναντίληψη θα βοηθούσε να ξεκινήσει γρήγορα καινα ενισχυθεί η υλοποίηση των συμφωνιών που έχουν ήδη τεθεί μετά απόδιαπραγματεύσεις και θα βοηθούσε να προλειανθεί το έδαφος γιαβαθύτερη συνεργασία μεταξύ της Συμμαχίας και των κρατών τουΜεσογειακού Διαλόγου.

Ο Mohamed Kadry Said είναι στρατιωτικόςκαι τεχνικός σύμβουλος στο Κέντρο Al-Ahram για Πολιτικές καιΣτρατηγικές Σπουδές στο Κάιρο, στην Αίγυπτο, καθώς και στρατηγός εναποστρατεία.