Mühimmatın teröristlerin eline geçmesini önlemek

Hafif silah mermilerinden el bombalarına ve 14.5 milimetrelik mermilere kadar 6,300 ton mühimmatın gücünü bir düşünün. Bu miktar sadece Afganistan gibi bir ülkede mevcut olduğu söylenen silah stokunun miktarı.

Afganistan’daki Geçiş Dönemi Müşterek Güvenlik Komutanlığı lojistik direktörü Albay Ronald Green’in “bunların bir kısmının çalınabileceği ve el yapımı patlayıcıların (IEDS) yapımında kullanılabileceği fikri uykularımı kaçırıyor,” dediği söylenir.

Diğer yandan el yapımı patlayıcılar oje ve gübre gibi askeri olmayan malzeme kullanarak da yapılabilir. O zaman neden teröristler ve silahlı gruplar bu stokları çalmak istesin?

Çünkü elde hazır patlayıcılar ve kullanıma hazır mühimmat varsa bunları kullanarak IED yapmak, ve hatta bir dereceye kadar konuşlandırmak, tamamen sıfırdan başlayarak yapmaktan çok daha kolaydır

Askeri stoklar genellikle detonatörler, ateşleme fitili ve plastik patlayıcılar gibi IED imal etmekte kullanılabilecek tahrip malzemesi içerir.

2008 yılında Birleşmiş Milletler’in konvansiyonel mühimmat konusunda Hükümetlere Bağlı Uzmanlar Grubu tarafından hazırlanan bir raporda iyi korunmayan ve kötü yönetilen stoklardaki mühimmatın yasadışı kullanıma kolayca kaydırılabileceği belirtilmektedir. Bu da IED yapımı için gereken malzeme kaynağı demektir.

Ulusal stoklardan sağlanan mühimmat iç savaşlarda, isyanlarda, terörizmde, suç ve diğer silahlı şiddet olaylarında kullanılabilir; ve böylece ulusal ve bölgesel istikrarsızlığı tetiklediği gibi devletlerin güvenliğini sarsabilir.

Söz konusu Uzmanlar Grubu aynı zamanda hırsızlık, kayıp ve güzergah değiştirme riskini azaltmak açısından mühimmatın nakli sırasında alınacak güvenlik tedbirlerinin önemini de vurgulamıştır. Bu unsurlara yasadışı erişimi önlemek için ulusal mühimmat stoklarını güvence altına almak da dahil olmak üzere çeşitli pratik müdahaleler gerekmektedir.

Bu temele dayanarak, Uzmanlar Grubu “Birleşmiş Milletler çerçevesi içinde konvansiyonel mühimmat stoklarının yönetimi konusunda teknik yönetmelikler geliştirilmesi ve bunların isteyen devletlerin kullanımına açık olmasını” önermektedir.

Bu yönetmelikler nelerdir?

“Uluslararası Mühimmat konusunda Teknik Yönetmelikler" (IATG) üç boyutlu bir yaklaşımla geliştirilmiştir: temel, orta ve ileri (1/2/3) Bu şekilde devletler başlangıçta gerekli kaynaklara sahip olmasalar bile birinci düzeydeki yönetmeliklerden yararlanarak stoklarının güvenliğini arttırabilirler; daha sonra zaman içinde daha yüksek standartları uygulamaya geçebilirler.

Bugüne kadar mühimmatın tüm yaşam süresi boyunca yönetimini —nakliyesinden depolanmasına ve imha edilmesine kadar— ele alan 12 cilt tasarlanmıştır.

Yönetmelikler aşağıdaki konularda açık önlemler sunmaktadır:

• Mühimmatın nakliye sırasında güzergahın değiştirilmesini önlemek için alınacak güvenlik önlemleri (ayırma ilkesi)


• Çalınmayı önlemek için depolama tesislerinde güvenliğin arttırılması (etiketleme, kayıt)


• Büyük çapta mühimmatın başka yerlere yönlendirilmesini engellemek için alınacak güvenlik önlemleri ve bununla mücadele

Bu yönetmelikler bir terörle mücadele önlemi olarak nasıl kullanılır?
1. Mühimmatın IED imal edenlere yönlendirilmesi riskini azaltmaya yardımcı olacak nakliye esasları

Öncelikle yönetmelikler mühimmatın nakliye sırasında güzergahın değiştirilerek yanlış yerlere yönlendirilmesine karşı güvenlik sağlar. Uluslararası Mühimmat konusunda Teknik Yönetmelikler (IATG) öncelikle malzemenin ayrı ayrı nakli konusunda genel bir güvenlik ilkesi önermektedir: mühimmat ve silahlar birbirlerinden ayrı vasıtalarda nakledilmelidir. Bu durumda eğer kargo çalınırsa anında kullanılması mümkün olmaz.

Bu ayrı ayrı nakil ilkesi kolaylıkla el yapımı patlayıcıların imalatında kullanılabilecek maddeler için de uygulanabilir. Örneğin, detonatörler ve patlayıcılar ayrı ayrı nakledilebilir.

2. Çalınmayı önleyecek etkili etiketleme ve kayıt tutma sistemleri
Yönetmelikler stoklardaki malzemenin çalınmasını ve yasadışı yerlere kaydırılmasını engellemeye yardımcı olmak üzere paketleme, envanter yönetimi ve stok sayımı konularında bazı esaslar belirlemiştir.
Örneğin, mühimmat ve ambalajının üzerindeki etiketler

• mühimmatın doğru biçimde depolanması, muamele görmesi, ve nakledilmesi için gereken bilgiyi sağlamalıdır;


• mühimmatın özelliklerinin anlaşılmasına yardımcı olmalıdır, ve


• doğru kayıt tutma ve kontrol yöntemlerinin belirlenmesine yardımcı olmalıdır.

Etkili muhasebe sisteminin yanı sıra bu yöntemler uygulanırsa açıklar, kayıp ve çalıntı derhal ortaya çıkar. İyi muhasebe yöntemi aynı zamanda caydırıcılık görevi de yapar çünkü personelin içindeki potansiyel hırsızlar, yapacakları hırsızlığın hemen fark edileceğini bilirler.


3. Güvenlik ilkeleri
Yönetmelikler suç örgütleri ve teröristlere özellikle cazip gelen maddeleri sınıflandırmaktadır. Bu maddelerin diğer mühimmattan daha sıkı güvenlik yöntemlerine tabi tutulmasını önermektedir. Bu maddeler arasında detonatör, ve çeşitli patlayıcı türleri gibi IED yapımında kullanılabilecek malzeme vardır.

Bu sınıflandırmalar nasıl kullanılır?

Yönetmelikte bulunan yanlış yönlendirmeye karşı korunma ilkelerinden bazıları şunlardır:

• Yasadışı networklerin çalışmalarının kesintiye uğratılması: örneğin, network’ü engellemek, veya en azından gecikmelere neden olmak amacıyla bazı uçakların kara listeye alınması, silah ve askeri malzeme ile ilgili aracıların lisanslarının iptal edilmesi.


• İi İhracat/ithalat/nakil belgelerinin denetlenerek yasadışı nakliye ihtimalini akla getirecek tutarsızlıklar olup olmadığının kontrol edilmesi.


• Ve tabi ki yönetmelikler bu konuda da uluslararası işbirliği, destek ve istihbarat paylaşımının arttırılması ile ilgili ilkeleri de içerir.

Uluslararası Mühimmat konusunda Teknik Yönetmelikler (IATG) hazırlanmasında son aşamaya gelinmiştir. Yönetmeliklerin 2011 yılında tamamlanması ve onaylanması beklenmektedir. Bundan sonra uygulama süreci başlayacaktır.

Birleşmiş Milletler bu yönetmeliklerin mümkün olduğunca evrensel çapta uygulanmasını sağlamak istemektedir, çünkü sorun evrenseldir.