Lojistik, savaşmak hariç, askerȋ faaliyetlerin hepsi veya neredeyse hepsi demektir.

-- Baron de Jomini, 1838

Askerȋ hareketlilik NATO’nun caydırıcılık ve savunma duruşu için şarttır, ve artık Avrupa Birliği ile işbirliğinin odak noktası haline gelmiştir. İttifak kuvvetlerinin Avrupa’ya ve Avrupa içinde hareket edebilmeleri ve bu kuvvetlerin idamesi ulusal ve çokuluslu düzeylerde birçok paydaşı ilgilendiren önemli bir lojistik sorunudur. Bu yetenek Ekim ve Kasım aylarında yapılacak olan Trident Juncture Tatbikatında sınanacaktır.

Toplam 92,000 metre uzunluğunda bir araç konvoyu Ekim/Kasım 2018’de yapılacak Trident Juncture Tatbikatı’na katılmak üzere Norveç’te konuşlandırılacaktır. Eylül ayında ilk Ro-Ro gemisi Fredrikstad’a geldi.© Torgeir Haugaard/Norveç Silahlı Kuvvetleri
)

Toplam 92,000 metre uzunluğunda bir araç konvoyu Ekim/Kasım 2018’de yapılacak Trident Juncture Tatbikatı’na katılmak üzere Norveç’te konuşlandırılacaktır. Eylül ayında ilk Ro-Ro gemisi Fredrikstad’a geldi.© Torgeir Haugaard/Norveç Silahlı Kuvvetleri

NATO, Soğuk Savaş sırasında Orta Avrupa’ya odaklanmıştı ve Sovyet tehdidi karşısında konvansiyonel kuvvetlerini Almanya’nın doğu sınırına yığmıştı. Saha Komutanlarının belirli bölgesel sorumlulukları vardı ve hepsi de kuvvetler ve kanat formasyonları arasındaki sınırların, olası çatışma ve iletişim bölgelerinin ve ilgili ev sahibi ülkelerle yapılmış olan anlaşmaların bilincindeydiler. Ulusal kuvvetler geriye, limanlara kadar uzanıyor ve Avrupa kıtası çapında ikmal yolları olarak belirlenmiş güvenli sahaları oluşturuyorlardı. Bu pozisyon Kuzey Amerika’dan gelecek takviyenin süratle Kuzey Atlantik üzerinden Avrupa’ya ulaşmasını sağlayacaktı. Gerekli tüm düzenlemeler, altyapı, savaş stokları, taşıma kapasitesi ve son derece ayrıntılı planlar hazırlanmıştı. Ve her kademede düzenli eğitimler ve tatbikatlar sonucunda etkili bir birlikte çalışabilme yeteneği oluşturulabilmişti.


1989’da Berlin Duvarı yıkılınca Doğu’dan gelen tehdidin de artık sona erdiği var sayıldı. Bunun sonucunda da İttifak kuvvetlerini geri çekti, geniş çaplı tatbikatların sayısı azaltıldı ve NATO artık dikkatini İttifak’ın yürüttüğü “alan dışı” operasyonlar üzerinde yoğunlaştırdı. Operasyonların nasıl, nerede ve ne zaman yapılacağına NATO’nun esas siyasi karar verme organı olan Kuzey Atlantik Konseyi karar verirdi: Bu karar verildikten sonra Soğuk Savaş sırasında olduğu gibi, mevcut savunma planını uygulamak ve askerȋ birlikleri derhal konuşlandırmak yerine hemen askerȋ planlama yapılırdı.

2014’teki Ukrayna krizi İttifak’ın yeniden canlanan saldırgan bir Rusya konusundaki endişelerini arttırdı. Bu durumda NATO toprakları içinde tehdit edilen bir Müttefiki hızla güçlendirmek, potansiyel bir tehdidi caydırmak ve bu mümkün olmadığı takdirde Müttefiki bir saldırıdan korumak önem kazandı. Buna ilâveten Suriye’deki çatışma ve tırmanan terörizm, Müttefiklere yöneltilen siber saldırılar ve diğer hibrid savaş şekilleri ülke içi ve uluslararası alanlardaki çatışma potansiyeline ve hazırlıklı olma ve direnme gücü konusundaki işbirliğinin önemine dikkat çekmiştir. Şu görülmüştür ki, İttifak her şeyi yapabilmelidir: toplu savunmadan kriz yönetimine; sınırlarımızın dışında istikrarı yaymaya; terörizmle mücadeleye katkıda bulunmaya kadar. Sonuç olarak, zaman değişmiş, riskler ve sorumluluklar artmıştır.

Hazırlıklı olma durumunu iyileştirmek

NATO’nun caydırıcılık ve savunma duruşu ile ilgili tarihȋ kararların alındığı Galler (2014) ve Varşova (2016) zirvelerinden beri İttifak daha güçlenmiş, hızlanmış ve Karadağ’ın İttifak’a katılmasıyla, daha genişlemiştir. Bu duruş İttifak’a Soğuk Savaş’tan beri sayıları neredeyse iki katına çıkan Müttefiklerin topraklarına yönelik çeşitli tehditlere mukabele edebilmekte birçok seçenek sağlar. Müttefiklerin sayısındaki artış ayrıca konuşlandırılacak kuvvetlerin kat edecekleri mesafeleri de birkaç misline çıkartmıştır.

Bugün, konvansiyonel açıdan bakıldığında, NATO doğu sınırında gerektiğinde hızla takviye edebileceği çok küçük bir ileri varlığa sahiptir. Polonya ve Baltık Devletleri’ndeki çok uluslu dört muharebe grubunun oluşturduğu güçlendirilmiş İleri Varlık, İttifak ülkelerinden gelen ve ulusal savunma kuvvetleriyle birlikte çalışabilecek toplam 4,500 askeri bünyesinde bulundurur. Ve bütün bunlar Avrupa Caydırıcılık Girişimi kapsamındaki iki taraflı ABD varlığı ile desteklenir. Buna ilâveten, Karadeniz bölgesindeki bazı önlemler de NATO’nun karada, denizde ve havadaki varlığını güçlendirmiştir.

USS Mount Whitney, Trident Juncture 2018 tatbikatının komuta gemisi olarak görev yapacaktır. Bu gemi herhangi bir kıyıdan çok uzakta olsa dahi küresel olarak iletişim kurabilir, bütün birlikler ve yeteneklerle bağlantıyı sürdürebilir ve, bunun yanı sıra, talimatlar ve yönlendirmeler için sivil liderlere ulaşabilir. ©ABD Deniz Kuvvetleri
)

USS Mount Whitney, Trident Juncture 2018 tatbikatının komuta gemisi olarak görev yapacaktır. Bu gemi herhangi bir kıyıdan çok uzakta olsa dahi küresel olarak iletişim kurabilir, bütün birlikler ve yeteneklerle bağlantıyı sürdürebilir ve, bunun yanı sıra, talimatlar ve yönlendirmeler için sivil liderlere ulaşabilir.
©ABD Deniz Kuvvetleri

Müttefikler Brüksel Zirvesi’nde (2018) ayrıca NATO Hazırlık Durumu Girişimi’ni onayladılar. Bu girişim üstün vasıflı, muharebe yeteneğine sahip ve yüksek hazırlık durumunda olan ulusal kuvvetlerin NATO’nun emrine verilebileceğini garanti eder. Müttefikler genel kuvvetler havuzundan, 30 gün veya daha az sürede hazırlık durumuna erişebilecek 30 muharip deniz aracını, 30 manevra taburunu, ve 30 hava filosunu hizmete sunabileceklerdir. Bu girişim Müttefikleri güçlendirmek veya bir krize süratle askerȋ müdahalede bulunabilmek açısından NATO’nun hızlı mukabele yeteneğini daha güçlendirecektir.

Ancak konuşlandırılmış ileri unsurları takviye etme hızının birçok boyutu vardır. Konu sadece kuvvetlerimizin hazırlık düzeyi değildir. Doğru zamanda takviye sağlamak başka faktörlere de bağlıdır: Bir hibrid kampanya ile ilgili gösterge ve uyarılara dayanan ve yeterli istihbarat ile desteklenen süratli karar verebilme yeteneği; ön planlama ve hazırlıklar ve NATO’nun emrine verilecek muazzam kuvvetleri (Atlantik ötesinden gelenler dâhil) kullanma ve bunları idame edebilme yeteneği gibi faktörler. Bunların hepsi NATO’nun 2014’ten beri İttifak’ın duruşunu sağlama almak ve İttifak’ı daha yetenekli, inanılır ve güncel hale getirmek için güçlendirdiği alanlardır.

Orduların intikali sanatı

Savaş bir pozitif bilim değildir; ve modern askerȋ düşünceyi oluşturanların önde gelenlerinden Baron de Jomini’ye göre “Lojistik, savaşmak hariç, askerȋ faaliyetlerin hepsi veya neredeyse hepsi” (1838) demekti. O tarihte Jomini lojistiği “orduların intikali sanatı” olarak görüyordu ve bununla kuvvetlerin intikali ve idamesinin gerektirdiği tüm işlevleri kastediyordu: planlama; yönetim; ikmal; konaklama ve ordugâhlar; köprü ve yol yapımı; ve hatta savaş alanından uzaktaki manevralarla ilgili keşif ve istihbarat.

Bugün NATO bu duyguyla Avrupa ve Kuzey Atlantik’e ve bu bölgeler dahilinde birliklerin intikali konusundaki engelleri ortadan kaldırmayı ve harekât alanında kuvvetlerinin idamesini sağlamayı amaçlar. Bu amaç doğrultusunda dört alanda faaliyet gösterilmektedir: sınır geçişlerini kolaylaştıracak yetkili makamlar ve mevzuat; lojistik faaliyetleri yönetecek komuta ve kontrol; askerî birlikleri ve onların tüm teçhizatını taşıma yetenekleri; ve büyük miktarda ağır askerî unsuru kaldırabilecek altyapı. NATO içinde bu geniş çaplı çalışmadan “Avrupa Müttefik Yüksek Komutanı’nın Sorumluluk Alanının Etkinleştirilmesi” olarak bahsedilir. 1 Askerȋ intikal ise bu geniş çaplı programın belirli unsurlarını kapsayan kısa ve kolay bir terimdir.

Sınır geçişleri ile ilgili makamlar ve mevzuat konusunda ülkeler ve AB çapında yapılan değişiklikler süratle konuşlanmayı daha kolay hale getirir – özellikle de barış zamanında. Ülkeler, Avrupa Birliği, ve NATO, birliklerin ve teçhizatın gereksiz gecikmeler olmadan ve sivil yaşamı etkilemeden kolayca Avrupa sınırlarından geçebilmesi için bu konudaki diplomatik ve diğer geçiş izinleri de dahil tüm plan, süreç, ve yöntemleri uyumlu hale getirmek üzerinde çalışmaktadırlar.

İttifak’ın Komuta ve Kontrol yapıları da büyük sayıda askerȋ kuvvetin Avrupa’ya, Avrupa içinde, ve Avrupa’dan dışarı intikalini kolaylaştırmak için her ülkede ilgili sivil oyuncularla işbirliği yapacak ve çalışmaları koordine edeceklerdir. Bu konuda Müttefik liderler Brüksel Zirvesi’nde gereken çaptaki birlik ve teçhizatın hızla manevra formasyonlarının gerisine intikal edilebilmesini sağlamak için her düzeydeki lojistik unsurları içeren çok daha sağlam bir NATO Komuta Yapısı konusunda anlaşmaya vardılar; bu unsurlar arasında, Norfolk (ABD) kentinde Amerika’dan Avrupa’ya hızla ve güvenli biçimde takviye gelebilmesini kolaylaştırmak için bir Komutanlık, ve Almanya’nın Ulm kentinde operasyonların rahatlıkla yürütülebilmelerini sağlamak üzere bir Müşterek Destek ve Etkinleştirme Komutanlığı bulunuyor.

Avrupa’nın taşımacılık altyapısı askerȋ kuvvetlerin ve ağır malzemenin taşınmasına elverişli olmalıdır. Resimde: Mart 2015’te Rusya’nın batı sınırındaki NATO müttefiklerine güvence verme çalışmalarının bir parçası olan Amerika’nın Dragoon Ride Operasyonu sırasında Amerikan ordusunun 2nci Keşif Birliği konvoyu. © Michael Abrams/Stars and Stripes
)

Avrupa’nın taşımacılık altyapısı askerȋ kuvvetlerin ve ağır malzemenin taşınmasına elverişli olmalıdır. Resimde: Mart 2015’te Rusya’nın batı sınırındaki NATO müttefiklerine güvence verme çalışmalarının bir parçası olan Amerika’nın Dragoon Ride Operasyonu sırasında Amerikan ordusunun 2nci Keşif Birliği konvoyu. © Michael Abrams/Stars and Stripes

NATO ayrıca Müttefiklerini askerȋ yeteneklerini geliştirmeleri ve Avrupa’daki ticaret sektörü ile yapılan ön sözleşmeler vasıtasıyla taşıma kapasitelerine çok uluslu ve toplu erişimi kolaylaştırmaları konusunda teşvik ediyor. Aslında NATO Müttefiklere kaynaklarını birleştirme ve müşterek yetenekler edinme konusunda fırsatlar sunarak bu süreci kolaylaştırıyor, etkinliğini arttırıyor ve yöntemleri basitleştiriyor. Diğer yandan Avrupa Birliği de savunma yatırımlarına daha fazla fon ayırma konusundaki planlarıyla bu yönde teşvik edici adımlar atıyor.

Avrupa Birliği ile yakın çalışma

NATO limanlar, yollar ve köprüler gibi taşımacılık altyapısının ulusal ve olası AB yatırımlarında da kullanılacak olan gerekli standartlarda olması için AB ve diğer oyuncularla işbirliği yapmaktadır.

AB’nin işbirliği olmadan tüm bu çalışmaların üstesinden gelmek söz konusu değildir. Bu iki örgüt Avrupa kıtasında askerȋ intikal faaliyetlerinin önündeki engellerin ortadan kaldırması için birlikte çalışıyorlar. Askerȋ kuvvetler ve teçhizatın Avrupa dâhilinde sınır geçişlerini kolaylaştırmakta ve kıtadaki taşımacılık altyapısının askerȋ kuvvetlerin ve ağır askerȋ teçhizatın nakline uygun olmasını sağlamakta Avrupa Birliği’nin oynadığı rol çok önemlidir.

NATO ve Avrupa Birliği, askerȋ intikal konusunu aralarındaki işbirliğinin temeli olarak belirlemişlerdir. Haziran 2018’de Genel Sekreter Jens Stoltenberg, Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ve Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk tarafından imzalanan Müşterek Bildiri NATO müttefikleri ile AB Üyesi devletlerin güvenliklerinin birbiriyle bağlantılı olduğunu ve iki örgütün savunma girişimlerinin temelinin işbirliğine dayanmasının önemini bir kez daha teyit etmiştir.

Tüm bu yukarıda bahsedilenler üç düzeyde entegrasyon anlamına gelir. Öncelikle NATO içinde lojistiğin askerȋ, sivil ve ticari nitelikte olabileceği bilinciyle hem savaş yetenekleri hem de lojistiği etkinleştirici faktörler konusunda incelemeler yapılıyor. Katkısı olabilecek tüm unsurların savaş şartları simülasyonunda birlikte eğitim görmesi ve birlikte tatbikat yapmaları gerekiyor – buna “savaşırken öğrenmek” de denebilir.

İkincisi, ülkeler düzeyinde çok geniş hibrid tehditler yelpazesiyle başa çıkmak için hükümetin bir bütün olarak dâhil olduğu bir yaklaşım önerilmektedir. Bu yaklaşımın sivil makamları desteklemek ve askerȋ ikmal için gereken kaynakları koordine etmeyi de içermesi gerekir. Müttefiklerin bir kriz veya çatışma sırasında iş görebilecek direnme gücüne sahip olmalarını sağlayabilmek için hükümet içi koordinasyon da gereklidir. Müttefiklerin Devlet ve Hükümet Başkanları Varşova Zirvesinde sivil hazırlıklılık vasıtasıyla direnme gücünü arttırmayı taahhüt etmişlerdi.

Ve son olarak, çok uluslu düzeyde ise NATO’nun Avrupa-Atlantik bölgesini olası düşmanlara karşı savunabilmesi, güvenlik ve istikrarı uygun biçimde yayabilmesi için NATO ile Avrupa Birliği’nin pürüzsüz biçimde birlikte çalışmaları konusu üzerinde çalışmalar devam etmektedir.

Uzun vadeli bir çalışma

70 yıl önce İttifak’ın kurulmasından beri NATO’nun temel misyonu fazla değişmemişse de, Soğuk Savaşın sona ermesinden sonra birçok değişiklik olmuştur. Bugün sınırlarımızda baskı altındaki Müttefiklerimizi hızla takviye yeteneğine sahip mütevazı bir askerȋ varlığımızın bulunması, düşmanın atış menzili içinde daimî olarak yüz binlerce askerin konuşlandırılmasından tamamen farklı bir durumdur. Ve bugün iddialı Doğu komşumuzun çok ötesinde birçok sorunlar mevcuttur; güneyimizdeki güvensizlik ve istikrarsızlık, ortaya çıkan yeni siber ve çeşitli hibrid tehditler, açık denizlerdeki korsanlık olayları bunlardan sadece birkaç tanesidir.

Temmuz 2018’de Genel Sekreter Jens Stoltenberg, Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ve Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk tarafından imzalanan Müşterek Bildiri ile NATO ve Avrupa Birliği askerȋ intikal konusunu temel işbirliği alanlarından biri olarak belirlediler. © NATO
)

Temmuz 2018’de Genel Sekreter Jens Stoltenberg, Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ve Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk tarafından imzalanan Müşterek Bildiri ile NATO ve Avrupa Birliği askerȋ intikal konusunu temel işbirliği alanlarından biri olarak belirlediler. © NATO

NATO’nun siyasi liderleri Avrupa’da caydırıcılık ve savunmanın ancak böyle bir duruşla sağlanabileceğini, fakat bu kuvvetlerin etkinleştirilmeleri ve idame ettirilmelerinin birçok faktörün yanısıra birliklerin ve teçhizatın Avrupa’ya ve Avrupa içinde bir yerden bir yere hızla taşınabilmesine bağlı olduğunun bilincindedirler. Bu konuda daha da etkili olabilmek konusunda uzun vadeli bir çalışma halen devam etmektedir. Doğru yoldayız, ama daha yapılması gerek çok iş var.

Aktif olarak katkıda bulunan 30’dan fazla Müttefik ve ortak ülke Ekim ve Kasım 2018 tarihli Trident Juncture Tatbikatı için kuvvetlerini Norveç’e nakletmeye hazırlanırken, gerek askerȋ gerekse sivil uzmanlar kendilerini bu çok önemli lojistik göreve hazırlamaktalar. Gerek siyasi gerek pratik düzeyde son derece karmaşık olan bu görev, kuvvetlerin doğru yerde ve doğru zamanda Müşterek Komutan’ın emrinde bulunmalarını sağlamak için ulusal ve uluslararası düzeylerde paydaşlarla birlikte çalışılmasını gerektirmektedir.

Gerçek bir senaryo hazırlık yapmaya vakit bırakmaz. Hazırlıklı olma kültüründe gereken düzeylerin yeniden belirlenmesi zaman alacaktır, ve bunun için siyasi irade ve finansal yatırımlar gerekecektir. İşte bu nedenle Müttefik liderlerin Temmuz ayındaki NATO Zirvesinde Savunma Yatırım Taahhüdünü yerine getirerek 2024 yılına kadar GSYH’larının yüzde ikisini savunmaya ayıracaklarını bir kez daha teyit etmeleri önemlidir. Harcamalardaki artış, direnme gücünü arttırmak ve askerȋ intikali kolaylaştırmak için sürdürülen ulusal çabalar, ve AB düzeyindeki paralel ve koordine çalışmalar NATO’nun geçmişte başarıyla yaptığı görevi – yani tüm Müttefiklerinin güvenliğini koruma görevini – bugün ve yarın da yapmaya devam etmesini sağlayacaktır.

1sup> Avrupa Müttefik Yüksek Komutanı’nın (SACEUR) Sorumluluk Alanı şöyle tanımlanır: Müttefiklerin Avrupa’daki toprakları, ve Kuzey Kutbundan Yengeç Dönencesine ve Kuzey Amerika’nın Doğu kıyısına kadar olan Atlantik Okyanusu.