Natowska nadrzędna koncepcja działań bojowych (NATO's Warfighting Capstone Concept) - przewidywanie zmieniającego się charakteru wojny

Fundamentalne cechy wojny pozostają niezmienne. Zawsze wiąże się ona z konfliktem dążeń, przemocą, napięciem, mgłą bitewną, manewrowaniem lub podstępem. Jednocześnie charakter działań wojennych wciąż ewoluuje i staje się coraz bardziej wszechobecny, a nasi konkurenci prowadzą działania, które nie mieszczą się w normalnej dynamice „pokój-kryzys-konflikt”. Duże zmiany w działaniach wojennych często kojarzone są z innowacjami technologicznymi - od strzał do czarnego prochu, przez czołgi bojowe, broń jądrową, po dzisiejsze systemy cybernetyczne i kosmiczne. Jednak wiele innych czynników - politycznych, gospodarczych, społecznych, kulturowych, naukowych i przemysłowych - również wpływa na sposób, w jaki narody i sojusze myślą o wojnie, przygotowują się do niej i walczą.

Środowisko w jakim działa NATO jest płynne, globalne i złożone, a im dalej spoglądamy w przyszłość, tym bardziej staje się ona niepewna. Zacierają się granice między pokojem a konfliktem, sferą polityczną a wojskową, podejściem strategicznym a taktycznym oraz działaniami kinetycznymi a niekinetycznymi. Sojusz nie ma już żadnych prawdziwych stref chronionych ani „zaplecza", do których nie mogłyby przeniknąć jakieś formy zagrożenia, ataku lub złośliwych działań.

Nasz Sojusz musi się mierzyć z podmiotami państwowymi i niepaństwowymi, które fundamentalnie sprzeciwiają się porządkowi międzynarodowemu opartemu na zasadach oraz systemowi wartości, do ochrony którego NATO zostało powołane, dążą do ich zmiany lub nawet zniszczenia Potencjalni konkurenci strategiczni starają się podważyć polityczne i militarno-strategiczne cele Sojuszu, stosując coraz bardziej wyrafinowane strategie - często poprzez skoordynowane wysiłki polityczne, militarne, ekonomiczne i informacyjne.

Nowe technologie i zdolności już zaczynają zmieniać spekulatywną fikcję w rzeczywistość. Detekcja kwantowa mogłaby uczynić oceany „przezroczystymi". Zaawansowane możliwości deszyfrowania mogą sprawić, że bezpieczna komunikacja stanie się tak otwarta, jak pierwsza strona gazety. Utrata kontroli nad satelitami i spektrum elektromagnetycznym mogłaby zniweczyć zdolności Sojuszu. Śmiercionośne systemy broni autonomicznej mogłyby stanowić wyzwanie dla wieloletnich norm etycznych i prawnych. Zmiany te stają się coraz bardziej rzeczywistością operacyjną działań zbrojnych i muszą być brane pod uwagę podczas kształtowania przyszłej strategii NATO.

Od zakończenia zimnej wojny nasz Sojusz z powodzeniem adaptuje się do zmian w środowisku strategicznym. Przyjęliśmy jednoznacznie defensywne podejście nie bez powodu i będziemy je utrzymywać. Jednak defensywa nie musi oznaczać pasywności. W świetle coraz bardziej bezgranicznych, jednoczesnych i uporczywych wyzwań, Sojusz musi stać się bardziej wyprzedzający i proaktywny. Musimy wyprzedzić coraz bardziej złożony rozwój przewidywanych zagrożeń, albo ryzykować utratę swobody decyzji i działania.

W tym celu musimy zacząć myśleć, organizować i działać w inny sposób, tak abyśmy mogli oferować lepsze doradztwo wojskowe, poszerzając jednocześnie przestrzeń operacyjną i decyzyjną dla władz politycznych.

Zaczęliśmy już podążać w tym kierunku. W 2019 roku szefowie obrony państw natowskich przyjęli strategię wojskową NATO. W 2020 roku generał Tod Wolters przedstawił członkom Sojuszu koncepcję odstraszania i obrony obszaru euroatlantyckiego (DDA). Na początku 2021 roku przywódcy Sojuszu przyjęli natowską nadrzędną koncepcję działań bojowych (NATO Warfighting Capstone Concept - NWCC) opracowaną przez Sojusznicze Dowództwo ds. Transformacji (ACT), która ma służyć jako wojskowa Gwiazda Północna Sojuszu do 2040 roku. Łącznie, wspomniany pakiet najlepszych i najbardziej przyszłościowych koncepcji wojskowo-strategicznych stanowi progresywne podejście przeznaczone dla nowego pokolenia.

Nowe myślenie odnosi się do czasowych, przestrzennych, funkcjonalnych i strukturalnych aspektów podejścia Sojuszu do rozwoju sztuki wojennej i prowadzenia działań zbrojnych.

1. Czas - przestańmy myśleć o niemal równorzędnych konkurentach jako o problemie krótko- lub średnioterminowym.

Stoimy w obliczu długoterminowej, dynamicznej i uporczywej konkurencji z wielu kierunków. Wojowniczy charakter Rosji prawdopodobnie będzie się utrzymywać. Podmioty niepaństwowe, ugrupowania i organizacje terrorystyczne, takie jak Al-Kaida, dowiodły swojej długowieczności i zdolności adaptacyjnych, a prawdopodobnie pojawią się kolejne. Ponadto, Chiny stawiają sobie za cel stworzenie do 2050 roku wiodącej armii na świecie, w tym wypracowanie zdolności ekspedycyjnych.

Zaczynamy znacznie lepiej rozumieć naturę tej długiej gry. Świadczy o tym program refleksji NATO 2030 oraz 20-letni horyzont natowskiej nadrzędnej koncepcja działań bojowych (NWCC). Musimy teraz myśleć i planować długofalowo, po dekadach operacji podejmowanych „ad hoc” i bieżących kryzysów.

2. Element przestrzenny - przestańmy myśleć o niemal równorzędnych konkurentach w kategoriach geograficznych.

Dopiero zaczynamy robić postępy w kierunku myślenia i działania w kontekście wielodomenowym, wieloregionalnym i multiinstrumentalnym, dostosowując się jednocześnie do konwergencji domen fizycznych i niefizycznych. Nakładanie się domen niefizycznych takich jak cyberprzestrzeń i przestrzeń kosmiczna oraz wszechobecnego środowiska informacyjnego na tradycyjne domeny działań zbrojnych (powietrzną, lądową i morską) prowadzi do powstania wielowymiarowej przestrzeni walki - fizycznej, wirtualnej i kognitywnej. Wypracowanie spójnej strategii we wszystkich domenach operacyjnych w celu osiągnięcia skuteczności w wielowymiarowej przestrzeni walki jest kluczem do utrzymania decydującej przewagi nad dowolnym przeciwnikiem.

3. Element funkcjonalny - przestańmy myśleć w sposób linearny i binarny, a podejmijmy wyzwanie symultaniczności.

Tradycyjny paradygmat pokoju, kryzysu i konfliktu będzie w coraz większym stopniu ograniczać naszą zdolność do pokonywania przeciwnika lepszym myśleniem i działaniem. Musimy przeformułować nasz sposób myślenia i podejście w kierunku równoczesnego, nieliniowego paradygmatu, w którym równoważymy nasze wysiłki we wszystkich operacyjnych kontekstach kształtowania, rywalizacji i walki.

Potencjalni przeciwnicy, zarówno w wymiarze fizycznym, jak i niefizycznym, kształtują nas. Kryzysy ostatnich lat, takie jak blokada Morza Azowskiego oraz uporczywe kampanie informacyjne przeciwko członkom Sojuszu, pokazały jak inne państwa mogą działać kreatywnie i rzucać wyzwanie NATO.

Na Sojuszu spoczywa obowiązek pozytywnego i proaktywnego kształtowania środowiska bezpieczeństwa zgodnie z własnymi projektami i atutami - ideami, wartościami, partnerstwem i zintegrowanymi strukturami wojskowymi - przy jednoczesnym przeciwstawianiu się próbom podejmowanym przez konkurentów z zamiarem podważenia celów NATO. Sojusz toczy nieustanną walkę z różnymi podmiotami w domenie cybernetycznej i środowisku informacyjnym. Będzie ona uporczywa, a członkowie NATO muszą koordynować, rozwijać i działać zgodnie z jej wymogami.

4. Struktury wojskowe - ponowne przemyślenie struktur dowodzenia i kontroli oraz sił zbrojnych

Jeżeli zgodzimy się na wymagania tego zmieniającego się układu czasoprzestrzenno-funkcjonalnego, być może będziemy musieli również radykalnie przemyśleć metody dowodzenia i kontroli (C2) z epoki przemysłowej oraz struktury naszych sił zbrojnych podzielonych na dywizje, brygady i ich odpowiedniki.

Wobec nieustannej konkurencji, nieograniczonej przestrzeni i jednoczesnych działań, jak dziś skonfigurować odpowiednie siły bojowe, które będą skuteczne jutro? Jak wyglądają wielodomenowe siły przyszłości w całym spektrum działalności wojskowej - od C2, poprzez planowanie, zdolności, ćwiczenia i elementy umożliwiające działanie? W jaki sposób dowódcy, przywódcy, siły zbrojne i specjaliści powinni szkolić się i przygotowywać do walki w przyszłości? Jakie powinno być właściwe połączenie zaawansowanych zdolności, dotychczasowych platform oraz nowych, tanich i zużywalnych technologii, takich jak roje dronów?

Te istotne pytania, pojawiające się w reakcji na opisane powyżej poszerzające się środowisko operacyjne, wymagają podejścia z nową energią do rozwoju sztuki wojennej. I tu pojawia się natowska nadrzędna koncepcja działań bojowych (NWCC).

Natowska nadrzędna koncepcja działań bojowych (NWCC) jest dla Sojuszu i jego państw członkowskich „Gwiazdą Północną" i zasadę organizującą rozwój sztuki i rzemiosła wojennego na najbliższe 20 lat. Koncentruje się ona na budowaniu przewagi i „pociągania do przodu" najważniejszych bieżących prac zmierzających do wypracowania ambitnej wizji przyszłego militarnego instrumentu potęgi. Co równie ważne, określiła ona nowatorskie procedury, które jeszcze bardziej zwiększą zdolność militarnego instrumentu potęgi NATO do skutecznego osiągania celów Sojuszu i maksymalizacji strategicznego wyboru na poziomie politycznym.

Wspomniana koncepcja jest oparta na zagrożeniach, ale przede wszystkim motywowana przez własne ambicje Sojuszu. Dąży do tego, aby Sojusz był w stanie przezwyciężać każde zagrożenie lub wyzwanie sprytem, doskonałością i zdolnością bojową, tempem działania, jakością partnerstw oraz zdolnością do przetrwania. Zdolność do zrozumienia środowiska bezpieczeństwa, podejmowania inicjatywy, zdecydowanego działania i rozwijania relacji zewnętrznych, przy jednoczesnym szybkim działaniu i zapewnieniu odporności - to ostateczne ambicje NATO. To właśnie dzięki wspomnianym funkcjom w ramach strukturalnego podejścia „sześć x przezwyciężać” Sojusz może określić, jakie prace należy kontynuować, jednocześnie wskazując na te innowacyjne podejścia i zdolności, które mogą dalej tworzyć i utrzymywać przewagę militarną.

Opierając się na tych ambicjach, koncepcja NWCC oferuje zasadę organizacyjną, która pozwoli przekształcić wizję w rzeczywistość, a także wskazuje główne uzasadnienie, które pozwoli na dostosowanie wysiłków Sojuszu zmierzających do rozwoju sztuki wojennej. Stanowi ona konstrukcję, dzięki której można proaktywnie kształtować środowisko bezpieczeństwa, umożliwiać Sojuszowi stawienie czoła zagrożeniom oraz utrzymać i zwiększyć gotowość do walki w razie konieczności.

Koncepcja NWCC określa pięć imperatywów rozwoju sztuki wojennej. Są to:

Kuszące jest posłużenie się metaforą wyścigu w celu scharakteryzowania rozwoju działań wojennych. Sprint, aby opracować i wdrożyć nowe oprogramowanie przed potencjalnym przeciwnikiem. Maraton, w celu zaprojektowania nowych doktryn i najbardziej zaawansowanych zdolności. Jednakże, jak pokazuje projekt funkcjonowania oraz imperatywy koncepcji NWCC, rozwój działań wojennych to raczej szereg jednoczesnych wyścigów i maratonów o różnej długości i intensywności.

Koncepcja NWCC stawia czoła temu wyzwaniu poprzez wyznaczenie realistycznej drogi do osiągnięcia określonego w nim poziomu ambicji w zakresie rozwoju sztuki wojennej. Oferuje ona ramy, które pozwolą na skoordynowane podejście, obejmujące:

Takie połączenie ambitnych aspiracji z realistyczną ścieżką wdrażania pomoże zrównoważyć dzisiejsze realia rozwoju sztuki wojennej z przyszłymi wymogami działań zbrojnych. Opracowana wspólnie przez cały Sojusz koncepcja NWCC zapewnia mapę drogową niezbędną do zbudowania i utrzymania decydującej przewagi militarnej, przy jednoczesnej optymalizacji opcji strategicznych dostępnych dla władz politycznych.

Nasza najlepsza myśl wojskowa - strategia wojskowa NATO i jej dwie koncepcje wykonawcze, natowska nadrzędna koncepcja działań bojowych (NWCC) oraz koncepcja odstraszania i obrony obszaru euroatlantyckiego (DDA) - ustanawiają nowy punkt odniesienia dla doradztwa wojskowo-strategicznego w zakresie wykorzystania i rozwoju militarnego instrumentu NATO. Wyznaczają kierunek działań dla NATO i członków Sojuszu, aby skupić, skoordynować i zsynchronizować wysiłki.

Uznając trwałe cechy wojny, koncepcja NWCC dąży do tego, aby NATO i jego członkowie wyprzedzili potencjalnych przeciwników i byli odporni na strategiczne wstrząsy i ogólniejsze wyzwania. Oferuje ona wiodące uzasadnienie dla przyspieszenia rozwoju prac nad sztuką i praktyką prowadzenia działań zbrojnych w przyszłości. Dbając o sprawność niezbędną, aby zapewnić rozwój naszej sztuki i rzemiosła wojennego we właściwym tempie, koncepcja NWCC będzie pozycjonować i profilować militarny instrument potęgi Sojuszu, aby zbudować i utrzymać decydującą przewagę militarną w celu zapewnienia ciągłego sukcesu w coraz bardziej złożonym, połączonym i nieprzewidywalnym środowisku bezpieczeństwa w nadchodzących dziesięcioleciach.