Zdrowiej, czyściej, bardziej ekologicznie - strategia NATO w odniesieniu do nadchodzącej biorewolucji

Biotechnologia i techniki udoskonalania organizmu ludzkiego (BHE) nie są niczym nowym, ale bezprecedensowe tempo pojawiających się innowacji w tej dziedzinie jest przełomowe. Wzmocnione przez konwergencję ze sztuczną inteligencją (AI), nowe osiągnięcia w dziedzinie BHE doprowadziły do rodzącej się biorewolucji, która zmieni nasze społeczeństwo - od opieki zdrowotnej i zdrowia publicznego, przez procesy produkcji przemysłowej, po bezpieczeństwo i obronę.

Przełomowe dokonania w dziedzinie BHE mają potencjał, aby mierzyć się z niektórymi najtrudniejszymi wyzwaniami Sojuszu związanymi z medycyną, ochroną środowiska i niezłomnością. Wyobraźmy sobie świat, w którym bioprodukcja i biologia syntetyczna oferują bardziej ekologiczne, alternatywne sposoby zmniejszenia naszej zależności od łańcucha dostaw, w którym metody z wykorzystaniem bioczynników zapewniają dokładniejsze, skalowalne sposoby wykrywania nowych patogenów oraz innych zagrożeń chemicznych i biologicznych, w którym ekologiczne metody przechowywania DNA zastępują obecnie wykorzystywane energochłonne metody przechowywania danych.

Podobnie jak w przypadku każdej nowej i przełomowej technologii, techniki BHE również stwarzają nowe zagrożenia dla Sojuszu, zwłaszcza gdy są wykorzystywane przez wrogie podmioty. Te same metody inżynierii genetycznej, które leżą u podstaw przełomowych odkryć medycznych mogą być wykorzystywane do tworzenia nowych, bardziej śmiercionośnych lub ukierunkowanych patogenów. Podwójne rozprzestrzenianie się systemów edycji genów i metod wyszukiwania opartych na sztucznej inteligencji oznacza, że bariery kosztowe i umiejętności w zakresie dostępu i tworzenia zagrożeń chemicznych i biologicznych zostały obniżone.

W lutym 2024 r. ministrowie obrony państw Sojuszu zatwierdzili strategię NATO w dziedzinie BHE: pierwsze międzynarodowe porozumienie regulujące rodzącą się biotechnologię wykorzystywaną w zakresie obrony i bezpieczeństwa. Strategia kieruje się przede wszystkim pierwszymi na świecie zasadami odpowiedzialnego stosowania technik BHE w zakresie obrony i bezpieczeństwa oraz potwierdza niezachwiane zaangażowanie Sojuszu w przestrzeganie Konwencji o zakazie broni biologicznej. Wdrażając tę nową strategię, Sojusz ma możliwość przyspieszenia rozwoju i wykorzystania technologii BHE do celów obronnych i pokojowych, jednocześnie zapobiegając zagrożeniom dotyczącym proliferacji wynikającym ze wspomnianych technologii.

Biotechnologia odnosi się do szerokiego obszaru technologii, który wykorzystuje procesy biologiczne, komórki lub tkanki do opracowywania nowych produktów i technologii. Techniki udoskonalania organizmu ludzkiego to biotechnologiczne i niebiotechnologiczne interwencje, które umożliwiają jednostkom przekraczanie normalnych ludzkich ograniczeń lub zakresów zdolności. Techniki udoskonalania organizmu ludzkiego są zatem pokrewną, choć odrębną kategorią.

Biotechnologia ma tak różnorodne zastosowania, jak tworzenie materiałów na basie biologicznej, które są mocniejsze, lżejsze i bardziej ekologiczne niż materiały obecnie używane przez nasze siły zbrojne; wzmacnianie naszej obrony chemicznej i biologicznej poprzez skuteczniejsze wykrywanie, identyfikację i monitorowanie; a także wykorzystywanie żywych mikroorganizmów do generowania przepływów prądu elektrycznego w celu zmniejszenia obciążeń energetycznych.

Natomiast techniki udoskonalania organizmu ludzkiego są obiecujące dla medycyny wojskowej i rehabilitacji. Technologie te obejmują przełom w medycynie regeneracyjnej, która pewnego dnia może naprawić uszkodzone tkanki i narządy. Oferują także nowe metody opieki psychologicznej, które mogą poprawić sposób leczenia zespołu stresu pourazowego, w tym na przykład poprzez terapię w rzeczywistości wirtualnej. Protetyka wykorzystująca sztuczną inteligencję już teraz pomaga poprawić jakość życia wielu osób, które utraciły kończyny. Nadające się do noszenia, połykania i wbudowywania produkty technologii zdrowotnej mogą leczyć dolegliwości, które są bardziej powszechne wśród wojskowych i weteranów.

Innowatorzy, inwestorzy i instytucje badawcze Sojuszu inspirują te zmiany. Wraz z przyspieszeniem przełomów w dziedzinie BHE w nadchodzących latach, pojawią się również możliwości wspierania naszej zbiorowej niezłomności, zapewnienia opieki operatorom wojskowym i umożliwienia transformacji energetycznej naszych sił zbrojnych.

Jednocześnie, strategiczni konkurenci Sojuszu i potencjalni przeciwnicy nadal inwestują w technologie BHE i aktywnie rozważają, w jaki sposób można je wykorzystać w środowiskach operacyjnych i w taktykach wojny hybrydowej. Technologie BHE, w szczególności w połączeniu z narzędziami opartymi na sztucznej inteligencji, mogą być niewłaściwie wykorzystywane do tworzenia i rozprzestrzeniania nowych patogenów. To wyzwanie w zakresie bezpieczeństwa biologicznego będzie wymagało szerokiej współpracy międzynarodowej.

Bez transgranicznej, międzynarodowej współpracy naukowej, kolejne przełomowe odkrycia w dziedzinie technik udoskonalania organizmu ludzkiego (BHE) znajdą się poza zasięgiem NATO i jego państw członkowskich. Podobnie, żadne pojedyncze państwo nie jest w stanie samodzielnie chronić się przed zagrożeniami związanymi z proliferacją nowatorskich broni biologicznych. Ścisła współpraca pomiędzy członkami Sojuszu i podobnie myślącymi, zorientowanymi technologicznie partnerami doprowadzi do przełomów w dziedzinie BHE i wzmocni nasze bezpieczeństwo biologiczne. Odpowiedzialne podejście NATO do technik BHE jest jednym z kluczowych kroków w łagodzeniu zagrożeń związanych z BHE przy jednoczesnym maksymalizowaniu szans, jakie ten obszar przynosi Sojuszowi.

Jak przystało na Sojusz realizujący wspólne wartości, NATO czyni odpowiedzialny rozwój i wykorzystywanie technik BHE kamieniem węgielnym tej strategii. Strategia ponownie podkreśla istniejące ramy - przede wszystkim Konwencję Narodów Zjednoczonych o zakazie broni biologicznej oraz inne powiązane obowiązki i zobowiązania podjęte przez członków Sojuszu, zarówno na poziomie państwowym, jak i międzynarodowym - a także zasady bioetyki i natowskich zasad odpowiedzialnego wykorzystania sztucznej inteligencji w zakresie obrony i bezpieczeństwa.

Sojusznicy i NATO zobowiązali się do zapewnienia, że opracowywane i przyjmowane przez nich aplikacje BHE będą - na różnych etapach ich cyklu życia - zgodne z następującymi sześcioma zasadami odpowiedzialnego korzystania ze sztucznej inteligencji:

Natowskie zasady odpowiedzialnego wykorzystywania technik BHE w obronności i bezpieczeństwie zostały opracowane na forach publicznych z udziałem ekspertów z całego NATO i państw partnerskich, w tym ze środowisk akademickich, sektora prywatnego i innych organizacji międzynarodowych. Wielodyscyplinarni eksperci przedstawili perspektywy prawne, etyczne, kulturowe i naukowe dotyczące tego, jak powinno wyglądać odpowiedzialne wykorzystanie technik BHE w kontekście bezpieczeństwa i obrony.

Głosy te odzwierciedlają wspólne podejście do podejmowania decyzji przyjęte przez Sojusz, a podejście to zapewniło, że perspektywy członków Sojuszu i partnerów zorientowanych technologicznie były prezentowane podczas tworzenia zasad BHE.

Członkowie Sojuszu są zaangażowani w rozwój technik BHE w oparciu o przestrzeganie ram prawnych i silne zaangażowanie w odpowiedzialne innowacje. W szczególności, członkowie Sojuszu potwierdzili w strategii BHE, że prace Sojuszu nad BHE nie mogą stać w sprzeczności z Konwencją o zakazie broni biologicznej ani z innymi powiązanymi obowiązkami i zobowiązaniami podjętymi przez członków Sojuszu na szczeblu krajowym i międzynarodowym, ani ich podważać.

Kluczowe kwestie dotyczące odpowiedzialnego korzystania z technik udoskonalania organizmu ludzkiego obejmują odwracalność i inwazyjność. Odwracalne interwencje (np. stymulanty takie, jak kofeina) są ograniczone w czasie, podczas gdy nieodwracalne (takie jak trwałe protezy kończyn) nie są. Ponadto istnieją różnice między interwencjami inwazyjnymi (takimi jak posiadanie rozrusznika serca) a nieinwazyjnymi (takimi jak posiadanie bioczujników zintegrowanych z mundurami). Kwestie etyczne związane z tymi cechami są zniuansowane. Nie wszystkie trwałe ulepszenia są niepożądane. Na przykład, osoby poddające się laserowej operacji oczu zazwyczaj mają nadzieję, że będzie ona trwała. Dlatego też, gdy odwracalność i inwazyjność otwierają pole do etycznych dyskusji na temat technik udoskonalania organizmu lidzkiego, kwestie te nadal powinny być rozpatrywane w kategoriach ryzyka, z obowiązkiem zachowania ostrożności przy podejmowaniu wszystkich decyzji.

Zasady te są sygnałem dla społeczności międzynarodowej, że Sojusz będzie aktywnie łagodzić potencjalne zagrożenia związane z BHE, jednocześnie dążąc do ich rozwoju w zakresie zdrowia personelu wojskowego, odporności i możliwości przejścia na zieloną energię. Chociaż zasady te umacniają zaangażowanie członków Sojuszu NATO w odpowiedzialne wykorzystywanie BHE, same w sobie nie wystarczą do zapewnienia, że techniki BHE w Sojuszu będą rozwijane i wykorzystywane w odpowiedzialny sposób. Zasady te muszą zostać zoperacjonalizowane, co oznacza stworzenie konkretnych ram mających zastosowanie do wszystkich faz cyklu technologicznego. Prace w tym zakresie są obecnie prowadzone w NATO.

Zasady są tylko tak silne, jak praca wykonana w celu ich wdrożenia. W tym miejscu kładziemy nacisk na dwa obszary - zestawy narzędzi i edukację.

Członkowie Sojuszu dostrzegają silne obszary konwergencji technologicznej między BHE i AI. W tym celu NATO musi zmaksymalizować synergię między zasadami BHE a krokami podjętymi w celu nadania mocy operacyjnej natowskim zasadom odpowiedzialnego wykorzystywania AI. Zestawy narzędzi odpowiedzialnej sztucznej inteligencji udostępniane i rozwijane w ramach Zarządu NATO ds. Przeglądu Danych i Sztucznej Inteligencji (Data and AI Review Board) oferują solidny punkt wyjścia dla odpowiedzialnej operacjonalizacji BHE. Te zestawy narzędzi sztucznej inteligencji opierają się na odpowiedzialnym projektowaniu, wielodyscyplinarnych praktykach inżynieryjnych, a ich elementy obejmują oceny ryzyka i oddziaływania. Narzędzia - w tym oceny ryzyka i wpływu, a także standardy opracowane dla odpowiedzialnej sztucznej inteligencji - mogą również mieć zastosowanie do technologii BHE. Przeprowadzenie takich ocen wymaga zaangażowania ekspertów z różnych dziedzin, takich jak biologia molekularna, biochemia, genetyka i inżynieria biomedyczna, medycyna, psychologia i socjologia, filozofia stosowana, bioetyka, robotyka i inżynieria czynników ludzkich.

Istnieje kilka wyróżników BHE, które należy ocenić, opierając się na modelach odpowiedzialnych innowacji pochodzących z innych obszarów technologicznych. Na przykład, niektóre technologie BHE mogą wiązać się z narażaniem operatorów na ryzyko uzależnienia, co należy uwzględnić we wszelkich ocenach ryzyka i oddziaływania. Należy również wziąć pod uwagę zróżnicowany wpływ technologii BHE na jednostki i grupy, na kobiety i mężczyzn oraz na role w służbie czynnej i rezerwowej. Należy też ocenić oddziaływanie długoterminowe, w tym na powrót do życia cywilnego. Oceny te powinny również uwzględniać potencjalne oddziaływanie na środowisko.

Odpowiedzialne innowacje polegają w równym stopniu na kształtowaniu pozytywnej trajektorii rozwoju technologii, co na zapobieganiu i ograniczaniu ryzyka związanego z niepożądanym postępem technologicznym. W związku z tym, zasady operacyjne oznaczają nie tylko ograniczanie ryzyka, ale także poprawę zdrowia i dobrostanu personelu wojskowego poprzez przełomowe rozwiązania medyczne oparte na biotechnologii, zarówno proaktywnie podczas służby, jak i po przejściu na emeryturę. Dotyczy to również technologii BHE, które nie odnoszą się wyłącznie do medycyny, takich jak bioprodukcja w celu stworzenia mniej toksycznych materiałów niż obecne alternatywy chemiczne.

Testowanie, ocena, walidacja i weryfikacja są ważne nie tylko w odniesieniu do niezbędnych protokołów bezpieczeństwa, ale także w celu zapewnienia, że ludzie zachowują swobodę poznawczą w ramach podejmowanych decyzji. Uczynienie tych zestawów narzędzi tak przyjaznymi dla użytkownika, jak to tylko możliwe ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia ich absorpcji - aby pomóc w budowaniu zaufania wśród wszystkich zainteresowanych stron i aby pętle sprzężenia zwrotnego przynosiły wiedzę niezbędną do ulepszania tych narzędzi.

Edukacja interesariuszy w zakresie odpowiedzialnego rozwoju i wykorzystania technologii BHE w obronności i bezpieczeństwie jest również kluczem do stosowania zasad w praktyce. Narzędzia edukacyjne będą prawdopodobnie różnić się w zależności od odbiorców, w tym użytkowników końcowych, innowatorów i opinii publicznej.

W przypadku użytkowników końcowych, którzy mogą zostać poproszeni o wyrażenie zgody na zastosowanie interwencji BHE, edukacja i informacje, które stanowią jej podstawę, powinny być wysokiej jakości, dokładne i zrozumiałe dla osób niebędących ekspertami. Skuteczna edukacja oznacza również utrzymanie przejrzystości i zdobycie zaufania w przypadkach, gdy interwencje biomedyczne są uważane za konieczne ze względu na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi oraz jednostek organizacyjnych.

Innowatorzy powinni być uwrażliwieni na potencjalne skutki swoich badań i produktów, zgodnie z nowymi zasadami BHE. W zgodzie ze swoimi filarami dotyczącymi odpowiedzialności, nowe inicjatywy innowacyjne NATO - zarówno Akcelerator Innowacji Obronnych dla Północnego Atlantyku (DIANA), jak, jak i Fundusz Innowacji NATO (NIF) - będą ważnymi narzędziami praktycznego zastosowania natowskich zasad BHE na etapie rozwoju.

Odbiorcy publiczni powinni być również świadomi odpowiedzialnego podejścia Sojuszu do BHE i jego zobowiązań wobec prawa międzynarodowego, w tym Konwencji o zakazie broni biologicznej. Informacje, zgodnie z naszymi wspólnymi wartościami, powinny być dostarczane proaktywnie, aby zwiększyć wiedzę społeczeństwa na temat pokojowych zastosowań technologii BHE, a także potencjalnych możliwości niewłaściwego ich wykorzystania.

W nadchodzącym roku NATO będzie pracować nad stworzeniem narzędzi edukacyjnych w zakresie biotechnik dostępnych dla ogółu społeczeństwa w Internecie. Będzie to konkretny obszar, w którym NATO zaangażuje zewnętrznych ekspertów ze środowisk akademickich, sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego, aby pomóc w budowaniu zaufania i wzmocnić ochronę przed potencjalną dezinformacją w tym obszarze.

Gwarancja, że Sojusz odpowiedzialnie rozwija technologie BHE - w tym te, które mogą chronić nas przed przyszłym niewłaściwym wykorzystaniem BHE - ma zasadnicze znaczenie. Musimy działać w trybie pilnym, aby dopilnować, aby technologie BHE Sojuszu były opracowywane zgodnie z naszymi wartościami, zasadami i przepisami.

Odpowiedzialne wspieranie i ochrona technologii BHE to wysiłek ogólnospołeczny w całym Sojuszu, który musi obejmować udział wielu interesariuszy z całego NATO i naszych państw partnerskich. Obejmuje to wszystkich, od naszych decydentów, przez natowskie inicjatywy innowacyjne - DIANA i NIF - po naszych innowatorów, inwestorów, operatorów i społeczeństwa, którym służy NATO.

Poprzez natowską strategię BHE Sojusz sygnalizuje swoje zaangażowanie w odpowiedzialne maksymalizowanie potencjału wspomnianych technik.