Nowa era działalności wywiadowczej NATO

Najbardziej znacząca reforma nadeszła w 2017roku, gdy Sojusz powołał do życia Połączony Pion Wywiadu i Bezpieczeństwa (JISD) w Kwaterze Głównej NATO. Moim zadaniem, jako pierwszego asystenta sekretarza generalnego odpowiadającego za ten pion, a także sprawującego ogólny nadzór strategiczny nad wywiadem, było wypracowanie wizji, skompletowanie profesjonalnych kadr oraz zainicjowanie szerokiej gamy reform mających poprawić jakość i użyteczność danych wywiadowczych dostarczanych najwyższym przywódcom politycznym i wojskowym NATO. Wysiłki te były podejmowane w ścisłej współpracy z innymi wiodącymi postaciami wywiadu NATO, przede wszystkim w SHAPE J2 (dyrektoriat wywiadu Kwatery Głównej Sojuszniczych Sił w Europie, lub Sojuszniczego Dowództwa ds. Operacji).

Nadrzędnym celem było zapewnienie najwyższej możliwej użyteczności danych wywiadowczych dla naszych odbiorców. Nasze dane wywiadowcze musiały być najwyższej jakości, zogniskowane na priorytety związane z kierowaniem Sojuszu oraz przedstawiane we właściwym czasie właściwym odbiorcom. Sekretarz Generalny konsekwentnie i jednoznacznie stwierdzał, że wsparcie wywiadowcze udzielane Kwaterze Głównej musi wzmacniać świadomość sytuacyjną oraz udzielać informacji potrzebnych do podejmowania decyzji. Aby to osiągnąć, oceny muszą być możliwie najbardziej bezpośrednio przedstawiane Radzie Północnoatlantyckiej, Komitetowi Wojskowemu oraz najwyższym przywódcom Sojuszu.

Utworzenie JISD oznaczało także, że po raz pierwszy w historii w Kwaterze Głównej NATO utworzono połączony pion cywilno-wojskowy. Połączenie wcześniej odrębnych personelów wywiadu cywilnego i wojskowego było niemałym zadaniem. Niektórzy obawiali się wówczas, że kultury zawodowe oraz podejścia do wywiadu będą ze sobą kolidować. W rzeczywistości nic nie mogło być bardziej odległe od prawdy. Fuzja odrębnych jednostek wywiadowczych pozwoliła nam przedstawiać spójne oceny wywiadowcze, zwiększyć wydolność, unikać powielania wysiłków oraz czerpać ze skupionych przy jednym stole atutów organizacji cywilnej i wojskowej, a jednocześnie pielęgnować nową kulturę współpracy. Co ważniejsze, JISD zostało umocowane we właściwy sposób, aby umożliwić mu skuteczne przeciwdziałanie zagrożeniom hybrydowym, cybernetycznym i terrorystycznym, w coraz większym stopniu uderzającym w członków Sojuszu, dzięki temu, że znacząco podnoszą nasze zdolności do analizowania tych przekrojowych kwestii.

Aby zapewnić, że JISD pomaga przygotować fundament procesów decyzyjnych w Sojuszu pracowaliśmy nad tym, żeby lepiej zgrać nasze priorytety i grafiki z harmonogramami, posiedzeniami i misjami kierownictwa. Prawdziwa siła natowskiego wywiadu polega na tym, że przedstawia on wspólne ramy odniesień dla procesów decyzyjnych, co podbudowuje solidarność Sojuszu. Chociaż wydawać by się to mogło trudne, moje doświadczenie wskazuje, że niezgodności jest znacznie mniej niż można byłoby się spodziewać.

W rzeczywistości, niektóre bardzo ważne decyzje Rady Północnoatlantyckiej mogły zostać podjęte jedynie w oparciu o wspólny dla wszystkich członków Sojuszu obraz sytuacji stworzony na podstawie danych wywiadowczych. Jest to prawdą w odniesieniu do reakcji NATO na naruszanie przez Rosję Układu o Siłach Nuklearnych Pośredniego Zasięgu, a także w przypadku wydalenia przez członków Sojuszu 150 niezgłoszonych rosyjskich oficerów wywiadu po podjętej przez Moskwę próbie zamordowania byłego rosyjskiego agenta Siergieja Skripala za pomocą środka porażającego układ nerwowy w Wielkiej Brytanii w marcu 2018 roku (później obywatelka brytyjska Dawn Sturgess umarła w wyniku kontaktu z tą substancją). Uzupełniliśmy także długoterminowe oceny strategiczne o bardziej aktualną świadomość sytuacyjną, W oparciu o głęboką wiedzę oraz doświadczenie naszych analityków obecnie jesteśmy w stanie przedstawiać naszym odbiorcom szybkie wstępne oceny. Nowe wewnętrzne metody dzielenia się danymi wywiadowczymi w Kwaterze Głównej, takie jak spotkania wysoko postawionych interesariuszy, zdecydowanie zwiększyły częstotliwość i reaktywność wsparcia wywiadowczego udzielanego wyższym przywódcom. Nigdy wcześniej wywiad nie był bardziej obecny i ważny w natowskim procesie podejmowania decyzji.

Jako strategiczny przywódca wywiadu mam obowiązek prezentować spojrzenie wykraczające poza JISD. „Natowskie przedsiębiorstwo wywiadowcze” daleko wykracza poza Kwaterę Główną Sojuszu i obejmuje cały szereg krytycznie istotnych funkcji w całych dwu dowództwach strategicznych. Dzięki „organicznemu” rozwojowi wielu z takich funkcji bez nadrzędnego planu, całościowa spójność jest problemem. Członkowie NATO zgodzili się, że wspólne podejście poprawi dzielenie się danymi wywiadowczymi, koordynowanie wytwarzania danych, wzmocni wskazania oraz ostrzeżenia oraz będzie pomocne w zarządzaniu i dowodzeniu. W ścisłej współpracy z Sojuszniczym Dowództwem ds. Operacji (ACO) oraz Sojuszniczym Dowództwem ds. Transformacji (ACT) rozpoczęliśmy wspólne identyfikowanie, priorytetyzację oraz wdrażanie zestawu kluczowych reform. Przez te lata wypracowaliśmy oparte na zaufaniu relacje robocze, przekraczające bariery instytucjonalne.

Zwłaszcza bliskie partnerstwo w ACO umożliwiło osiągnięcie wielkich postępów w zakresie ostrzegania i alarmowania, w odniesieniu do których podjęliśmy specjalne wysiłki ukierunkowane na stworzenie bardziej wydajnej struktury, poprawę spójności mechanizmów oraz przezwyciężanie luk. Nowy system jest bardziej wydajnie skrojony na miarę współczesnych złożonych zagrożeń, a obecnie współpracujemy z członkami Sojuszu, aby zagwarantować, że zadziała on zgodnie z oczekiwaniami podczas rzeczywistego kryzysu.

Wytwarzanie danych wywiadowczych jest obecnie regularnie koordynowane pomiędzy Kwaterą Główną i dowództwami strategicznymi. Ponownie, ograniczamy powielanie, scalamy nasze wysiłki i przedstawiamy naszym przywódcom bardziej spójny obraz oparty na danych wywiadowczych.

Na zapleczu bardzo wiele pomocniczych funkcji odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu, dzieleniu się i przetwarzaniu danych wywiadowczych. Pełna optymalizacja zarządzania funkcjami technicznymi i ich właściwa obsada kadrowa są warunkiem, by wywiad NATO osiągnął swój pełen potencjał.

Aby zapobiec przeciekom oraz wykorzystywaniu słabości przez przeciwników konieczne jest zapewnienie bezpieczeństwa fizycznego dla członków Sojuszu. Bezpieczeństwo umożliwia zaufanie, a zaufanie umożliwia dzielenie się danymi wywiadowczymi. Mądrym posunięciem było włączenie Biura Bezpieczeństwa NATO (NOS) do połączonego pionu. Umieszczenie pod jednym dachem funkcji związanych zarówno w wywiadem, jak i bezpieczeństwem fizycznym umożliwia ich codzienne współdziałanie. Jednym z wielu ważnych zadań pełnionych przez NOS jest ścisłe monitorowanie, kontrola i wkład we wszystkie reformy wywiadu.

Aby maksymalnie wykorzystać nasz potencjał rozwijamy nasze zdolności. Dodatkowo „biały wywiad” korzystający z danych zebranych z publicznie dostępnych źródeł, będzie wykorzystany, aby wspierać precyzyjne i dostarczane na czas analizy. Obecnie znacząco wzmacniamy nasze zdolności w zakresie przeszukiwania ogromnych zasobów danych dostępnych w internecie. Aby wyprzedzać trendy musimy mieć wsparcie w postaci zaawansowanej analityki oraz sztucznej inteligencji. Kolejna nowa zdolność NATO – system Alliance Ground Surveillance – składający się z segmentów sił powietrznych i lądowych oraz sił wsparcia – zapewni niezależną od pogody, stałą obserwację szerokich obszarów lądowych i morskich w czasie rzeczywistym, co poprawi świadomość sytuacyjną w teatrze operacyjnym.

Aby lepiej dzielić się danymi wywiadowczymi i je przetwarzać w NATO dokonujemy także gruntownej przebudowy bazy technicznej oraz interoperacyjności naszych systemów IT i systemów zarządzania danymi.

Niemal trzy lata po utworzeniu pionu, cywilno-wojskowa współpraca wywiadowcza NATO jest standardową praktyką. Robimy postępy w wypracowywaniu wspólnej kultury pracy, a oceny są bardziej spójne i szybsze. Zapotrzebowanie na dobrej jakości dane wywiadowcze jest większe niż kiedykolwiek, a ich znaczenie dla tworzenia polityki i podejmowania decyzji wzrosło. Niemniej jednak, pozostają pewne wyzwania. Wysiłki na drodze reform należy pogłębić. Kultury nadal się różnią. Strona wojskowa, nastawiona na planowanie i operacje, jest zazwyczaj bardziej skłonna dostrzegać „konieczność dzielenia się”. Niektóre cywilne organizacje wywiadowcze przyjmują znacznie bardziej restrykcyjne podejście do swoich informacji, podkreślając „zasadę ograniczonego dostępu”. Takie głęboko zakorzenione tradycje trudno przezwyciężyć.

Zagrożenia bezpieczeństwa są “ruchomym celem”. Sojusz będzie musiał stawiać czoła nowym sytuacjom oraz śledzić je w odpowiednim tempie. Zarówno Rosja, jak i Chiny intensywnie inwestują w swoje siły konwencjonalne, a jednocześnie rozwijają i demonstrują zaawansowane nowe rodzaje broni nuklearnej i systemy rakietowe. Oba państwa są bardzo mocno zaangażowane w próby pozyskania rodzących się, destrukcyjnych technologii, które mogą mieć daleko idące konsekwencje dla członków Sojuszu. Zagrożenia hybrydowe i cybernetyczne stały się nowym standardem. Inne państwa oraz podmioty niebędące państwami także rozwijają nowe zdolności. W nadchodzących latach znaczenie natowskiego wywiadu może jedynie rosnąć.