Niedawna rosyjska interwencja na Ukrainie wywołała sporą debatę nad zastosowaniem i efektywnością hybrydowych działań wojennych, które w potocznym rozumieniu mają stanowić konglomerat konwencjonalnych i niekonwencjonalnych, regularnych i nieregularnych oraz informacyjnych i informatycznych działań wojennych.

W minionej dekadzie niektóre z najbardziej znaczących sił zbrojnych i koalicji na świecie, włączając Sojusz Północnoatlantycki (NATO) podjęły próby zbadania i odparcia tak zwanych zagrożeń hybrydowych. Sądzę, że zamiast wypracowywać strategie odnoszące się do „hybrydowych” wyzwań (ulotny termin obejmujący zbyt wiele), decydenci powinni trzymać się od tego z daleka i definiować działania wojenne tak, jak czyniono to do tej pory – jako złożony zestaw wzajemnie powiązanych gróźb i metod siłowych stosowanych w celu ułatwienia realizacji celów politycznych.

Termin “hybrydowe działania wojenne” pojawił się z pewnością nie później, niż w 2005 roku i był następnie stosowany do opisu strategii stosowanej przez Hezbollah podczas wojny w Libanie w 2006 roku. Od tego czasu termin „hybrydowy” w dużym stopniu zdominował dyskusję o nowoczesnych i przyszłych metodach prowadzenia działań wojennych, aż został przyjęty przez wysokich rangą dowódców wojskowych i zaczął być promowany, jako podstawa nowoczesnych strategii wojskowych.

Podstawą tej argumentacji jest twierdzenie, iż współcześni przeciwnicy wykorzystują konwencjonalne/niekonwencjonalne, regularne/nieregularne, jawne/niejawne metody i wszystkie wymiary wojny, aby niweczyć przewagę Zachodu w wojnie konwencjonalnej. Zagrożenia hybrydowe wykorzystują „pełne spektrum” nowoczesnych działań wojennych; nie ograniczają się do środków konwencjonalnych.

Poza dyskusją jest fakt, iż przeciwnicy – dawni i obecni – wypracowali kreatywne sposoby posługiwania się “pełnym spectrum” działań wojennych, w tym z użyciem regularnych i nieregularnych taktyk we wszystkich wymiarach wojny. Może to z powodzeniem tworzyć hybrydowy zestaw zagrożeń i strategii, jednak nie jest jasne, dlaczego należy używać terminu „hybrydowy”, poza jego wyłącznie opisową funkcją.

W praktyce każde zagrożenie może być hybrydowe tak długo, jak nie ogranicza się ono do jednej formy i wymiaru działań wojennych. Kiedy każda groźba lub użycie siły są definiowane, jako hybrydowe, termin ten traci swoją wartość i wywołuje zamęt, zamiast wyjaśniać „realia” współczesnych działań wojennych.

Kolejne zastrzeżenie dotyczące “hybrydowości” czegokolwiek polega na tym, że używanie nowego terminu sugeruje, że jest coś nowatorskiego we współczesnych działaniach wojennych – a to może nie być prawdą. W przełomowej książce dotyczącej Wojen Przyszłości renomowany strateg wojskowości Colin Gray przekonująco argumentuje, że przyszłe – a zatem, w domyśle, nowoczesne -metody działań wojennych, to w istocie zwielokrotnienie już istniejących form.


Większość, jeśli nie wszystkie konflikty w historii ludzkości były definiowane przez użycie asymetrii, które wykorzystywały słabości przeciwnika, a tym samym prowadziły do złożonych sytuacji z użyciem regularnych/nieregularnych, konwencjonalnych/niekonwencjonalnych taktyk. Podobnie, pojawianie się wojny informatycznej nie zmieniło w zasadniczy sposób natury działań wojennych, a jedynie rozszerzyło ich zastosowanie o nowy wymiar.

Podczas ostatniej konferencji sponsorowanej przez NATO i organizowanej przez Atlantic Council uczestnikom powiedziano, że „nie ma uzgodnionej definicji terminów związanych z wojną hybrydową" Innymi słowy 28 członków Sojuszu Północnoatlantyckiego nie potrafi uzgodnić jasnej definicji tego, z czym mają do czynienia. Jak przywódcy NATO spodziewają się wypracować skuteczną strategię wojskową, jeśli nie potrafią zdefiniować tego, co w ich przekonaniu jest największym współczesnym zagrożeniem?

Zatem ja zalecam, żeby decydenci w NATO i ogólnie na Zachodzie zapomnieli o wszystkim, co łączy się z “hybrydowością”, a skoncentrowali się na specyfice i wzajemnych powiązaniach zagrożeń, z jakimi mają do czynienia. Wojna – starożytna, czy współczesna, hybrydowa, czy nie – zawsze jest złożona i nie bardzo daje się podsumować jednym przymiotnikiem. Wszelkie skuteczne strategie powinny uwzględniać te złożone okoliczności i szukać metod właściwego poruszania się w nich, bez nadmiernych uproszczeń.