Rzeczywiście nawet bez nowych problemów wywołanych kryzysem ukraińskim, wyzwania polityczne, ekonomiczne i związane z bezpieczeństwem, dotyczące dostaw energii, z jakimi zmaga się wielu członków NATO są ogromne: uzależnienie Europy od importu ropy naftowej i gazu rośnie, rośnie także zapotrzebowanie na energię takich wzrastających potęg, jak Chiny i Indie. Polityczna niestabilność prześladuje wiele krajów produkujących surowce energetyczne oraz krajów tranzytowych. Poszukiwanie surowców energetycznych i innych zasobów rozpaliło spory terytorialne w kilku częściach świata. Ataki terrorystyczne i cybernetyczne na rafinerie, rurociągi i elektrownie są częstym zjawiskiem w wielu krajach, podobnie jak piractwo wzdłuż najważniejszych „wąskich gardeł” w transporcie morskim. Wreszcie, są jeszcze problemy z dostawami energii związane z operacjami wojskowymi: w przypadku rozmieszczenia sił zbrojnych daleko od baz nieustannie rosną obciążenia logistyczne i finansowe, co wymusza nowe posunięcia mające zwiększyć energooszczędność.

Z tych wszystkich powodów świadomość strategiczna w zakresie globalnych i regionalnych wydarzeń dotyczących energii zdecydowanie mieści się w programie działań NATO. Proces konsultacji politycznych w NATO wspierany wymianą danych wywiadowczych zapewnia państwom Sojuszu poufny kontekst, w którym można omawiać wydarzenia wpływające na bezpieczeństwo w szerokim znaczeniu tego słowa. Ważnym posunięciem w tym zakresie było seminarium Rady Północnoatlantyckiej dotyczące globalnych zagadnień energetycznych, które odbyło się w styczniu 2014 roku. To nieformalne spotkanie informacyjne wpierane przez zewnętrznych ekspertów obudziło żywą dyskusję nad skutkami zmian w krajobrazie energetycznym dla bezpieczeństwa. Ponieważ NATO nie jest instytucją związaną z energetyką często korzysta z wiedzy merytorycznej, jaką dysponują inne organizacje międzynarodowe, takie jak Międzynarodowa Agencja Energetyczna, a także zespoły eksperckie i środowiska akademickie.

Rosnące znaczenie rozważań o problemach energetycznych w dyskursie międzynarodowym sugeruje, że bezpieczeństwo energetyczne mogłyby się stać stałym elementem natowskich programów edukacji i szkolenia. Dyplomaci i przywódcy wojskowi mogliby otrzymać szansę na lepsze zrozumienie energii i powiązanych z nią zagadnień, takich jak konkurencja o zasoby i zmiany klimatu, jako czynniki napędzające przyszły rozwój bezpieczeństwa. W tym celu obecnie opracowywane są kursy, które będą oferowane w obiektach szkoleniowych NATO oraz w instytucjach krajowych, na czele ze szkoleniem w zakresie świadomości strategicznej, który odbędzie się w Szkole NATO w Oberammergau pod koniec października bieżącego roku.

Co więcej, w minionych latach terroryści i rebelianci przeprowadzili średnio około 500 ataków rocznie, każdy z nich na cele związane z energią. Obejmowały one bombardowanie gazociągów i ropociągów, ataki na cysterny, zabójstwa i porwania członków obsługi oraz zakłócanie działania elektrycznych systemów zasilania. Wiele tych ataków ściśle skupia się w zaledwie kilku konkretnych regionach, takich jak Afryka Zachodnia. Jednak ataki na infrastrukturę energetyczną mogą rezonować daleko poza miejscem, gdzie zostały przeprowadzone. Ponieważ rynki energii są bardzo niestabilne, nawet pojedynczy atak może prowadzić do gwałtownych globalnych podwyżek cen. Terroryzm może pompować koszty ubezpieczenia. Natomiast przerwy w przepływie energii – nawet jedynie krótkotrwałe – mogą powodować wielorakie efekty domino, zarówno w wymiarze ekonomicznym, jak i psychologicznym. Jednym słowem, infrastruktura energetyczna pozostaje kuszącym celem.

Jako, że większość państw członkowskich NATO jest uzależniona od importu surowców energetycznych spoza Sojuszu, mają oni żywotny interes w zapewnianiu bezpieczeństwa infrastruktury energetycznej w państwach produkujących oraz tranzytowych. Zgodnie z tym, dzielenie się najlepszymi praktykami w dziedzinie ochrony podstawowych elementów infrastruktury energetycznej pozostaje formą współpracy najczęściej oferowaną państwom partnerskim w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego. Działania w tym zakresie korzystają z długo gromadzonej wiedzy eksperckiej NATO odnośnie do zarządzania kryzysowego oraz zarządzania skutkami kryzysów oraz planowania cywilnego na wypadek katastrof, a także z efektywnego zaangażowania sektora prywatnego. NATO podnosi także swoje kompetencje, aby zapewniać wsparcie i ochronę infrastruktury energetycznej poprzez operacje wymierzone przeciwko piratom na Oceanie Indyjskim

Najsilniejszy wkład NATO w tej dziedzinie polega jednak na jego zdolności do zapewniania bezpieczeństwa żeglugi na obszarach morskich. Ponieważ coraz więcej globalnych dostaw ropy naftowej i upłynnionego gazu ziemnego (LNG) jest transportowanych drogą morską, bezpieczeństwo morskich szlaków łączności stanie się ważniejsze, niż kiedykolwiek. Co równie ważne, poprzez włączanie scenariuszów związanych z energią do stosownych ćwiczeń, NATO gwarantuje, że jego działania na styku polityczno-wojskowym oraz odnośne procedury utrzymują się na poziomie wymaganym w złożonym zarządzaniu kryzysowym. Fakt, że niektóre z tych ćwiczeń angażują zarówno państwa partnerskie, jak i inne organizacje międzynarodowe świadczy o powiązanym charakterze tych wyzwań, a także o gotowości NATO do działań zespołowych. Ponieważ rozwój kompetencji w zakresie ochrony podstawowych elementów infrastruktury jest celem zarówno państw natowskich, jak i partnerskich, partnerzy mogą znacząco wspomagać wysiłki szkoleniowe NATO w tej dziedzinie, dodając swoją własną ofertę.

W tym celu NATO przyjęło program “zielonej defensywy” oraz powołało grupę ekspertów – Zespół ds. inteligentnego wykorzystania energii (SENT), który ściśle współpracuje z innymi interesariuszami NATO, takimi jak inżynierzy wojskowi oraz eksperci od energii.

Ograniczenie kosztów paliwa, zminimalizowanie ryzyka dla żołnierzy oraz wykazywanie się świadomością ekologiczną jest w interesie zarówno państw członkowskich Sojuszu, jak i partnerów. Z tego powodu niektóre państwa partnerskie są włączone do projektu SENT. Natowski program Nauka dla Pokoju i Bezpieczeństwa także wnosi wkład w bezpieczeństwo energetyczne: poza wspieraniem SENT, służy jako platforma współpracy z uniwersytetami i instytutami badawczymi, gdzie rodzi się najwięcej innowacyjnych technologii.

Aby zagwarantować pełne zrozumienie i stosowanie energooszczędności w siłach zbrojnych całego NATO, zagadnienie to musi znajdować odpowiednie odzwierciedlenie w wysiłkach edukacyjnych i szkoleniowych NATO. Natowskie Centrum Doskonalenia w dziedzinie Bezpieczeństwa Energetycznego na Litwie przejęło wiodącą rolę w tym zakresie. Centrum będzie także badać zmiany zachowania niezbędne do trwałego uwzględnienia konieczności oszczędzania i chronienia energii w metodach planowania i przeprowadzania przyszłych misji NATO.